Topola

secundani, oram, m. [secundus] so. milites, vojnici druge legije. secundarius, adj. [secandus] redom drugi, od druge vrste, status de tribus s.; -{■ parvis. 1. secundo, 1. [secundus] 1) zgodno, povoljno urediti, tempus alcui rei. 2) naspdriti, usrećiti, * aura s. iter; * dii nostra incepta secundent; * iite secundarent visus, učiniti da bude sretno; * eventus; f secundate vento. 2. secundo, adv. num. [secundus] 1) drugo. 2) (kasno) po drugi put. secundum [sequor] I) adv. straga, i tu secundum, Plaut. II) praep., 1) o prostoru, a) (uzastopce) za, s, alqm, Plaut. b) duž, uz, za, s. flumen; s. mare; s. eas (naves); (Sulpio. u Cio. ep.) vulnus s. aurem accepit. 2) o vremenu: odmah za, s. hunc diem; s. haec; s. quietem; odmah, kad se usne, u snu. 3) tp. a) o redu i vrednoti: odmah za, za (c.instr), s. deos homines hominibus maxime prosunt; s. ea, za tim; heres s. filiam, b) po (e. I.), s. naturam fluminis, po pravcu rijeke ; s. naturam vivere; -j- s. alqm sentire, c) (u juristio. govoru) za v olj u, za korist komu ili čemu, s. alqm decernere; s. eam (partem) litem dare. secundus, adj. [sequor] 1) slijedeći, idući, najbliži, drugi, quod s. ( najpreča ) poterat esse inopiae subsidium; id s. erat de tribus; heres, koji naslijedi, ako prvi nasljednik umre ili nasljedstvo ne primi; (Enn. u Cio.) lumine s., sjutradan (u zoru) ; * s. a fine, pretposljednji; mensa s., zaslada: partes s. i samo secundae, druga uloga (rola), t. j. drugoga glumca (i feviiQaytoviarrji), koji nije samo manje znamenitije uloge glumio, nego je imao svojim glumljenjem isticati glumljenje prvoga glumca (nQanayioviaxris). Ali u rimskim rnimama (pogl. mimus) nazivale su se i poredne uloge partes secundae, a preuzimao ih drugi glumac, obično kakav parazit, te je za glavnim licem sve radio, ut in auctoribus Graecis fieri videmus saepe illum, qui est secundarum aut tertiarum partium, cum possit aliquanto clarius dicere, quam ipse primarum, multum summittere, ut ille princeps quam maxime excellat, sic faciet Alienus ; Q. Arrius, qui fuit M. Crassi, quasi secundarum sc. partium; (Hor.) haberes magnum adjutorem, posset qui ferre secundas; partes mimum tractare s.; (Quini.) deferre alcui secundas, drugo mjesto. Nnvlast. a) redom prvi, najbliži, (najbolji, najprvi), [sr. proximus u propior II)], g. a Romulo conditorem urbis Romanae ferre; s. ad regiam principatum; in poetis non Homero soli locus est, aut Archilocho aut Sophocli aut Pindaro,

sed horum vel secundis vel infra secundos; (JusL) si s. sibi, non par haberi velit; * tu regnes secundo Caesare; -}- s. a rege; * s. heros ab Achille (prvi junak za A.); (Domit Afer u Quint. 10, 1, 86.) Secundus (Homero) est Vergilius, propior tamen primo, quam tertio. b) * od druge vrste, slabiji, lošiji, gori, panis; haud ulli virtute s. 2) koji lako ili drage volje slijedi, a) o vodi: niz vodu, niz, secundo flumine; secunda aqua; secundo Tiberi defertur; tota rate in secundam aquam labente, niz vodu; također: uz, duž, secundo mari. Sali. Jug, 19, 3. b) o vjetru: povo ij an, ventus ; ventis secundis; * vento nimium secundo; (Hor. ep. 2,1, 102.) hoc paces habuere bonae ventique s. povoljno stanje; * s. vela, koja nadimlje povoljan vjetar; * curru s., brzim; tp. a) prijazan, milostiv, p ov olj an, secunda contione, uz povlađivanje itd., s. populo; hominem s. oratione extollit; s. auribus accipi; voluntas s. in alqm; verba s. irae; tres leges secundissimas plebi tulit; diis s., s milo seu itd.; fs. aestu; * s. Marte, u bojnoj sreći; * haruspex, koji dobro javlja; * clamore rumore s.,sglasnim povlađivanjem; * Balatrone s.; lex s. alcui; -p dicendi necessitas s, impetus (zanos), auget; * adire pede s., milostivo se približavati, p) povoljan, sretan, proelium; cursus; res; fortuna; secundiore equitum proelio (abi. abs.) nostris; cesto pl., res, fortunae, res Caesaris; secundiores res; * omen; * auspicia; * exitus belli i nal.; supst. n. secundum; si quid secundi evenisset, Nep.; pl. secunda, sreća, in tuis s., Ter.; * metuit secundis, sperat infestis; -j- vir secundis adversisque famosus; -j- etiam secundis atterebantur copiae; omnium secundorum adversorumque causas in deos verterent, Liv. 28, 1. secure, adj. [securusj 1) bezbrižno, nemarno, bez straha. 2) bez opasnosti. securicula, ae,/. dem. od securis, sj ekirioa, Plaut. * s6curlfer, fera, ferum, i * -ger, ggra, gerum, adj. [securis-fero i gero] noseći sjekiru. securis, is, / sjekira, aoo. ima rijetko -em, abl. -i, Verg. * pontificum; securi ferire, percutere, pdsjeći ; * saevus securi Torquatus; kao oružje, * s. anceps = bipennis, dvoplatna; * Amazonia; posl. securi Tenedia, s najvećom strogošću (dovodi se od strogosti kralja Tena, na otoku Tenedu); također: udarac, rana, šteta, gubitak (s. plaga), graviorem infligere s. rei publicae; quam te s. putas injicere petitioni tuae. Navlast. sjekire, što su ih nosili liktori pred državnim poglavarima kao znak njihove vlasti; stoga tp. vlast poglavar ska i rimsko gospodstvo, Gallia sub-

960

secundani—securis