Učitelj

34 ___|______________________---

СРЕТЕН ДИНИЋ, ЛЕСКОВАЦ

Грађанско васпитање као социјални проблем

Постоје многи проблеми у животу људском, али проблем грађанског васпитања је од оних који заузима увек прворедно место и који се никако не скида с дневног реда. То је нит, која се провлачи кроз све перипетије живота. Као сенка која иде за човеком свуда. Ако оно није у реду код свакога човека, онда се он спотиче о њега као по каменитом путу. Највећа је погрешка оних људи, који мисле да се свршеном школом, па макар и највишом добија у исто време и грађанско васпитање. Човек може да буде добар занатлија и уопште првокласни професионалац, уметник, специјалист и таленат у извесном послу, па ипак да буде недовољно васпитан. Ако то није тако, онда шта је инспирисало г. Нушића да напише чак позоришни комад „Свиња“, који црпе материју баш из кругова најобразованијих људи. А ми смо већ знали и пре, да се нигде више не говори о васпитању него код нас, а нигде се више не жале људи него на рђаво васпитање људско.

Људи се истина по школовању деле на категорије и групе. Али се некако и по васпитању групишу, симпатизирају, траже и саглашавају. По тим особинама сваки тражи своју духовну атмосферу. Слични се приближавају један другом, контрадиктори одударају један од другог. За некога се каже да нема домаћег васпитања кад је неподношљив у друштву. У ствари он нема грађанско васпитање, које континуира из домаћег. Али ако није било добро домаће, онда су у праву они који замерају његовом домаћем васпитању.

Ми сви, који више, који мање имамо извесно образовање и лично васпитање. Али кад одемо на неко високо место, рецимо у Двор, ађутант Краљев мора да нас преслишава по неколико минута како да се опходимо с Краљем. Има тамо известан ред за који ми не знамо. А зар на једну ствар у животу наиђемо за коју нисмо знали, те смо принуђени увек тада да кажемо: човек се учи док је жив. И поново се утврђујемо у уверењу: да за грађанско васпитање доиста не постоји никаква нарочита школа, ни нарочита професија, ни нарочити уџбеници, већ да постоји живош где се то учи од рођења до смрти.

Па ипак претпоставља се да човек за једно добро грађанско васпитање треба најпре да научи нешто у кући и да отуда изађе као из неког умиваоника, умивен, очешљан, у духовном смислу уљудан. Колико је то замашно што се у кући добија, ми видимо на сваком кораку. Нигде боље ту дијагнозу човек не види него у војсци на војницима. Официри кажу: само кад га погледам и кад проговори, одмах га познам из какве је куће дошао. И ту имају право. Оно, што су нам давале некада породичне задруге, у погледу грађанског васпитања, не може се заменити никаквом школом. Оне су имале извесне традиције и освештане моралне принципе, који могу да се такмиче данас са најмодернијим прин~