Filatelista
»AR« 6 a porto maraka 27. Tome treba dodati jednu seriju od 12 redovnih, 2 marke za potvrdu prijema i 5 porto marka koje nisu puštene u promet jer je u međuvremenu došlo do ujedinjenja naših zemalja u novu državu »Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca«.
Ime Crne Gore nije sasvim nestalo sa maraka završetkom | svetskog rata. Naime, uporedo sa markama koje je izdavala i koristila vlada Crne Gore u izbeglištvu, i okupatori su izdavali svoje marke za frankiranje poštanskih pošiljki poslatih sa te teritorije. U toku | Svetskog rata, u vremenu od 1916. do 1918. godine, posle sloma Srbije i Crne Gore, Austro-Ugarska, kao okupaciona sila, izdala je marke (ustvari one iste koje su bile U opticaju u Bosni i Hercegovini) sa pretiskom »K.u.K. Milit. Werwaltung — Montenegro«. Za vreme II Svetskog rata, posle neslavnog kraja Kraljevine Jugoslavije, pri podeli iteritorija naših zemalja, Crna Gora je pripala Italiji i već 16. juna 1941. godine, pojavljuju se prve marke sa pretiskom »Montenegro — Crna gora 17. IV. 41. XIX«. To su prvo bile marke kraljevine Jugoslavije koje su zatečene u poštama Crne Gore a zatim italijanske marke redovnih izdanja sa pretiskom »Crna Gora«. U 1942. godini, tekst pretiska je promenjen u »Governatorato-del-Montenegro-Valore in Lire« jer je te godine promenjena novčana jedinica (umesto dinara uvedena je lira).
Ironijom slučaja, 9. maja 1943. godine, tačno dve godine pre nego što je rat završen, Italijanska okupaciona komanda za Crnu Goru štampala je sve serije, jednu od deset vrednosti za redovnu, kopnenu poštu a drugu od šest vrednosti za avionsku poštu. Marke redovnog kopnenog izdanja na poleđini imaju odštampane citate iz Gorskog Vienca. : Kao što je poznato iz istorije, fašistička Italija je kapitulirala u septembru 1943. godine a teritorija Crne Gore je odmah okupirana od strane nemačkih okupacionih snaga. Nemačka okupaciona armija je bila mnogo inventivnija od italijanske jer je svako novo izdanje maraka imalo drugačiji tekst pretiska (Nemci nisu štampali posebne marke za Crnu Goru)· Korišćene su marke bivše Jugoslavije, marke bivšeg saveznika Italije i okupacione marke Italije za Crnu Goru. Do maja 1944. godine, vrednost tih maraka je bila izražena u lirama a od tada u rajhsmarkama. Pored natpisa »Crna Gora« i »Montenegro«, pojavio se i natpis »Kotor« i »Boka Kotorska«.
HRVATSKA — Prve poštanske marke, namenjene za upotrebu isključivo na teritoriji Hrvatske (u to vreme najveći deo teritorije te naše republike je bio uključen u izv. Vojnu krajinu) bile su novinske taksene marke koje je izdala pošta Ugarske za frankiranje novina i časopisa poslatih i primljenih na teritoriji Vojne krajine. Natpis na marki je na mađarskom i glasi »Magy, Kir. Hirlap Belyeg«, vrednosti maraka su i i 2 krajcare a marke su štampane na papiru sa vodoznakom »Zeitungsmarken«. Ukidanjem Vojne krajine, na teritoriji Hrvatske su uvedene redovne marke Austro-Ugarske a njenom propašću, Hrvatska je ušla u sastav Kraljevine S.H.S. a zatim Jugoslavije.
U toku || Svetskog rata, 10. aprila 1941. godine, fašisti na čelu sa narodnim zločincem Antom Pavelićem su proglasili tzv. Nezavisnu Državu Hrvatsku a 12. aprila iste godine, pojavile su se prve marke sa tim natpisom (redovne marke Karaljevine Jugoslavije sa likom kralja Petra li pretisnute trorednim pretiskom sa nazivom nove države). Već u drugoj polovini 1941. godine, pojavljuje se prvo posebno štampano izdanje za tu državu na kojem su označene vrednosti u kunama. Do kraja rata, NDH je pustila u tečaj 187 maraka za redovnu upotrebu, 2 doplatne marke Crvenog krsta, 5 doplatnih maraka za ratnu pomoć, seriju od 18 službenih maraka, 25 porto vrednosti i 2 vojne paketske nalepnice-marke. Pored ovih, izdate su marke za Banja Luku sa pretiskom »Slobodna Bosanska Hrvatska« i za Šibenik (italijanske marke sa pretiskom »N.D·Hrvatska«) Bila su u pripremi i druga izdanja (za Split) ali nisu bila puštena u opticaj.
Pored ovih izdanja za celu teritoriju Hrvatske, pojedini delovi teritorije te republike koji su bili pod okupacijom drugih gospodara, imali su svoje marke pod drugim natpisima kao na primer: Dalmacija — italijanske marke sa pretiskom »centesimi di corona« i »corona« i brojčanom oznakom vrednosti; Rijeka — prvo mađarske marke sa pretiskom »Fiume« i oznakom vrednosti u filirima i krunama a zatim posebna izdanja sa istim natpisom i vrednostima u ćentima i lirama; ostrvo Rab — italijanske marke sa pretiskom »Arbe«; ostrvo Krk — italijanske marke sa pretiskom »Veglia«; riječko-kupska regija pod italijanskom okupacijom — marke Kraljevine Jugoslavije sa pretiskom »Zona occupata Fiumano Kupa«; Zadar — italijanske redovne marke sa pretiskom na nemačkom jeziku »Deutsche Besetzung Zara«, kasnije sa pretiskom u obliku više vodoravnih paralelnih linija i natpisom »Zara«; ostrvo Brač — redovne i porto marke bivše Jugoslavije pretisnute na zahtev komandanta jedne nemačke oklopne divizije, koja je 1944. godine bila stacionirana na tom ostrvu, pretiskom »Brač«; ostrvo Hvar — slično izdanju za Brač sa pretiskom »Hvar«; ostrvo Korčula — slično izdanju za Brač. Međutim, to nije sve. Posle sloma Austro-Ugarske i sa merom pristizanja pobedničke armije u pojedine krajeve, pojavljuju se poštanske marke sa pretiscima »Hrvatska — SHS« sa oznakama vrednosti u krunama. To su bile mađarske marke iz serije »žetelice« i »parlament« mađarske pošte a kasnije i marke drugih serija redovnih izdanja mađarskih maraka. Prva marka iz tog
54