JUS standardizacija

govorne primene tehnologije čije negativne posledice društvena zajednica mora sprečavati, ili bar neutralisati ako ih već nije bilo moguće predviđeti i sprečiti. Ovaj zakon daje osnove i za neophodne intervencije društvene zajednice u pogledu odgovorne primene tehnologije putem imperativnih propisa čije je donošenje njime predvidjeno. To su pravilnici i naredbe koje propisuje” đirektor Saveznog zavoda za stanđardizaciju, a kojima se uredjuju:

- tehnički normativi, postupci i mere zaštite ljudi i materijalnih dobara,

–- norme kvaliteta poljoprivrednih, preh= rambenih i industrijskih proizvođa, i usluga,

= obavezna primena jugoslovenskih stan= darda,

= obaveza donošenja proizvodjačke specifikacije za ođredjene proizvode, podaci koje mora sadržavati takva specifikacija i način vodjenja evidencije o donetim specifikacijama,

= atestiranje (homologacija) proizvoda i radova,

- deklarisanje, označavanje, obeležavanje i pakovanje proizvođa, odnosno obeleža= vanje radova,

- transportovanje, skladištenje, odnosno čuvanje proizvoda,

- uslovi i način prerade, odnosno dorade odredjenih proizvođa,

-– način upotrebe odredjenih simbola, znakova,. oznaka, skraćenica, šifara, i boja rađi saopštavanja i prenošenja informacija, i kojima se odredjuju isprave kojima odre-

djeni proizvodi moraju biti snabdeveni u

prometu, i proizvodi koji podležu obavez-

noj garanciji za ispravno funkcionisanje

u garantnom roku, kao i minimalni garan-

tni rokovi za te proizvode.

Vanredno ubrzani razvoj nauke i tehnologiJe je svakako najuočljiviji fenomen naših dana; po nekim procenama, svakih pet godina u naučna istraživanja i razvoj ulaže se dvostruko više sredstava nego u ođgovarajućem prethodnom periodu, a rezultat tih ulaganja je udvostručavanje opštih znanja svakih deset gođina, dok se u pojeđinim oblastima isti efekti postižu u znatno kraćim intervalima. Istom se brzinom smanjuju i razmaci izmedju fundamentalnih otkrića

i njihove industrijske primene. U takvoj situaciji postavlja se pitanje odnosa izmedju nauke i tehnologije koje se sve brže razvijaju s jedne strane, i propisa koji regulišu ove oblasti i koji se znatno sporije menjaju i prilagodjavaju s druge strane. Drugim rečima, postavlja se pitanje hoće li propisi, koji treba da obezbede odgovornu primenu tehnologije vršiti neku Vvrstu nasilja nad razvojem nauke i tehnologije, hoće li postati kočnica ovom razvoju?

Kada je reč o jugoslovenskom zakonu o standardizaciji, odgovor na napred postavljeno pitanje treba da bude negativan; savremenost koncepcije ovog zakona ogleda se, izmedju ostalog, upravo u tome ŠtO O OVOm momentu vođi računa. I dok jedna njegova odredba (čl. 2. st. 1) obavezuje na zasnovanost standarda i propisa na proverenim rezultatima i dostignućima nauke i tehnologije, iskustvima prakse i predvidjanjima mogućih pozitivnih i negativnih efekata njihove primene, druga (čl.4.) obavezuje na preispitivanje njihovog sadržaja u roku od pet godina računajući od dana donošenja radi utvrdjivanja potrebe njihovog uskla=-

.djivanja sa dostignućima nauke i tehnolo-

gije. Na taj način obezbedjeno je sistematsko i stalno osavremenjivanje standarda i propisa, i otklonjena opasnost da oni postanu kočnica primeni savremene tehno= logije.

Zaštitu interesa potrošača zakonođavac oObezbedjuje nizom određaba ovog zakona koje se odnose na kontrolu kvaliteta i saobraznosti proizvoda. Staranje o zaštiti ovih interesa ogleda se pre svega u propisivanju zakonske obaveze proizvodjača, izvo=djača radova, odnosno vršioca usluga da u obavljanju svoje delatnosti obezbedi ispunjavanje uslova i zahteva u pogledu karakteristika kvaliteta proizvoda, radova, odnosno usluga koje su odredjene propisima

o kojima je napred bilo reči, i da vrši kontrolu kvaliteta svojih proizvoda, radova, odnosno usluga, u toku njihove proizvodnje i pre nego što ih stavi u promet.

Ako proizvod - a pojam proizvoda ovaj zakon shvata veoma široko - može da pred=stavlja opasnost po život i zdravlje ljudi, materijalna dobra, ako je od posebnog značaja za narodnu odbranu, ili ako su svojstva i karakteristike proizvoda od značaja za obezbedjenje tehničke i konstruktivne sigurnosti u proizvodnji, iz=gradnji, upotrebi proizvoda ili pri izvodjenju radova, takav proizvod može - na osnovu posebnog propisa - biti podvrgnut "super-kontroli" od strane ovlašćenih subjekata. Pod ATESTIRANJEM ovaj zakon ne podrazumeva izdavanje pismena proizvodiača kojim ovaj daje izjavu o kvalitetu SsVOC proizvoda i tvrdi da isti odgovara UgOVOrenim uslovima. Atestiranje je, u smislu ovog zakona, postupak utvrdjivanja saobraznosti karakteristika kvaliteta proizvoda propisanim karakteristikama odgovarajućeg proizvoda radi izdavanja atesta,

i izdavanje atesta, pod uslovima i na način koji su odredjeni ovim zakonom i propisima donesenim na osnovu tog zakona. ATEST je, dakle, prema ovom zakonu dokument koji nakon sprovedenog propisanog postupka izdaje ili zakonom ovlašćeni organ – a to je u ovom slučaju Savezni zavod za standardizaciju - ili organizacija na koju je on preneo vršenje tog svog ovlašćenja, a kojim se potvrdjuje da je u skla-