JUS standardizacija

proizveđenih količina. Jednostavna priprema morala je da ustupi mesto industrijskom načumu prerađe pojedinih proizvođa

u veći broj novih prehrambenih artikala. Ovaj način prerađe omogućuje mnogo bolje

i racionalnije korišćenje pojedinih proizvođa, odnosno potpunije korišćenje svih hranljivih sastojaka Takozvani uzgredni

ili sporedni proizvodi koji su bili jednostavno odđbacivani, nalaze sve više mesta u industrijskoj prerađi i postaju Osnovne sirovine za dalju prerađu. Medjutim, početak korišćenja tih sporednih proizvođa, ili proizvodnja nekih novih proizvođa iz već postojećih,sa ciljem obezbedjenja dužeg čuvanja i transporta na veće uđaljenosti u većini slučajeva nisu mogli đa se obezbeđe bez učešća pomoćnih sirovina. Ovo je razumljivo ako se zna da

je izdvajanjem pojeđinih sastojaka iz odredjenog stabilnog sistema, dolazilo do poremećaja a to znači da je za stvaranje novog sistema ili spajanje pojedinih sastojaka bilo neophodno obezbediti mostove koji će vezati te sastojke ili koji će privremeno preuzeti funkciju vezivanja odnosno koji će pomoći izvodjenje tehnoloških operacija, čime bi se dobio kvalitetan proizvod. Kao primer nam može dobro poslužiti proizvodnja topljenih sireva. U želji da se dobije trajniji proizvod koji se neće menjati istim tempom kaO nOrmalno dobijeni sir, na način koji je bio poznat duži niz godina, pristupilo se iznalaženju mogućnosti njegovog konzervisanja. Medjutim, svi pokušaji da se tO postigne visokom temperaturom koja bi uništila mirkofloru i razorila fermente, čime bi se sprečile dalje promene belančevina, propali su jer je na odredjenoj temperaturi dolazilo do izdvajanja vode i dela masti a belančevine su prelazile nepovratno u elastičnu masu. Treba podvući da Je ova masa gubila sve osobine sira. Tek su sa početkom dođavanja polifosfata kao

i nekih citrata, uz zagrevanje sirne mase svi sastojci sira bez ikakvog izdvajanja vode prevodjeni najpre u Žžitku masu koja je posle ubacivanja u posebne kalupe DOStepenim hladjenjem ponovo dobijala osobine najzastupljenije vrste sira u smeši. Tako je dobijen topljeni sir koji je uz pomoć polifosfata ili citrata mogao da veže veću količinu vođe ili da na isti na”in lepo uklopi veću količinu mlečne masti. Slična je sitaacija i kod proizvodnje nekih proizvoda od mesa. Svakako da se raznim proizvodima moraju dođavati i različite supstance. Obezbedjenje proizvođa od mesa ili drugih postiže se takođje na razne načine od kojih je jeđan dođavanje nekih supstanci koje sprečavaju razvoj mikroorganizama. Sve ove materije, bez obzira da 1i služe kao emulgatori, stabilizatori, konzervansi ili sl. nazvane su zaJedničkim imenom aditivi. Ovih nekoliko primera nam pokazuju da se proizvodnja novih proizvođa, zatim olakšanje pojedinih

tehnoloških zahvata, Obično ne može izvršiti bez dđođavanja tih pomoćnih supstanci "aditiva", koji najčešće nemaju svoju hranljivu vrednost. Ta činjenica đa su postali neophodni uticala je na brži razvoj posebne grane inđustrijske proizvodnje, proizvodnje aditiva. Vremenom ova proizvodnja je toliko narasla i ojačala đađiktira tehnologiju odnosno đa uslovljava način izrade pojedinog proizvođa.Da bi se pomenuti odnos održao ta sredstva "aditivi" su pDOstepeno postajala "tehnološka tajna" a broj pojeđinih aditiva iz iste vrste se naglo širio. Sa napredovanjem nauke aditivi su se sve više zavijali u veo tajni pa je tako dolazilo i do česte prodaje tih tajni kroz licence, što se kako svi znamo i danas đogadja. Sve ovo je moralo da doveđe nužno, do toga da se razmisli o tim "tajnama", s obzirom da je veći broj pojeđinih aditiva bio primenjivan i tamo gde nije bilo velike potrebe. Količina pojedinih neprirodnih sastojaka koja je unošena u organizam takodje je brzo bila povećavana. U takvoj situaciji svakako su interesi proizvodjača aditiva bili drugačiji od interesa potrošača ali isto tako razlikuju se, i odđ interesa proizvodjača pojedinih vrsta prehrambenih proizvodđa.Polazeći odđ činjenice da su skoro svi aditivi čiste hemijske supstance ili da su nastali delovanjem neke hemijske supstance na izolate biljnih ili životinjskih belančevina odnosno drugih sastojaka, razumljiva je briga koja je morala đdđa se posveti ovom pitanju.

Nesumnjivo je da je rezultat ove brige morao da bude propis ili standard kojim bi se na ođredjeni način ograničila ili po potrebi onemogućila upotreba nekog hemijskog sredstva u proizvodnji prehrambenih proizvoda. U ovome rađu morao je da se angažuje vrlo širok krug ljudi. Treba istaći da se pitanje aditiva razmatra kako u nacionalnim institucijama koje se bave propisivanjem kvaliteta, tako isto i u mnogim medjunarodnim organizacijama, čiji je uticaj na utvrdjivanje osnovnih principa ishrane kao i doprinos u rešavanju problema prav.ilne ishrane veliki. Medjutim, na orcm mestu govorićemo samo o rađu medjunarodnih organizacija: Svetska organizacija za ishranu i poljoprivredu FAO i Svetska zdravstvena organizacija WHO, odnosno njihove združene organizacije Cođex alimen= tarius u čijem sastavu rađi i komitet za aditive.

Zadaci ovoga komiteta .su utvrdjeni na posebnim zasedanjima ovoga tela. Tada su ti zadaci jasno definisani a u najkraćim crtama obuhvataju sledeće:

– utvrdjivanje i propisivanje maksimalnih količina aditiva kao i kontaminenata koji se sa pojeđinim ađitivom unose u prehrambeni proizvod,

27