JUS standardizacija

dljivo, očigledan je minimalni rizik ozračivanja iz normalnog rađa nuklearnih objekata i tehnologija.

Biomeđicinske nauke i praksa dale su zaista izvanređan doprinos upoznavanju efekata zračenja, relaciji dđoza-efekat i Kkvalifikaciji rizika ozračivanja. Hiljađe naučnih radova iz ove oblasti proučava, sistematizuje, sačinjava potrebne sinteze i zaključke i to povremeno objavljuje u zvaničnim publikacijama poznati Komitet ujeđinjenih nacija za izučavanje efekata jonizujućih zračenja (10).

Ovđe valja napomenuti da su rešavanju o- ” vog problema, znatno đoprinele i doprinose sleđeće okolnosti.

– Ljudski rod izložen je zračenju od svoga postanka i to zračenju koje dolazi iz kosmosa, iz prirodnih rađioaktivnih materijala koji se nalaze u terenu na kome živimo i iz samog ljudskog tela, koje takodje sadrži vrlo male količine rađioaktivhih materijala. Prosečne doze koje prima stanovništvo od ovih prirodnih izvora iznosi u proseku 125 mrem gođišnje i to oko 5O mrem iz kOsmOsa&, oko 5O mrem iz terena i 25 iz sopstvenog tela (1O). Zračenje, đakle, nije nova pojava u životnoj sređini, niti se efekti zračenja na ovim nivoima doza razlikuju od onih na koje je ljudski rod navikao tokom svoga razvoja. NOVO je dođatno zračenje koje rezultuje iz miklearne i nekih klasičnih tehnologija, ali to je samo mali đeo doza kojoj je ljudski rod izložen ođ svoga postanka. – Trageđiju Hirošime i Nagasakija preživeo je veliki broj stanovnika koji su primili manje ili veće doze zračenja, čak đo nekoliko stotina hiljađa jeđinica mrem. Brižljivo se prate pojave raka i leukemije kođ ovih stanovnika, njihovo ukupno zdravstveno stanje kao i zdravstveno stanje njihovih potomaka. Iz ovoga praćenja dobijaju se i dragoceni pođaci o efektima zračenja, relaciji đoza-efekat i riziku ozračivanja stanovništva sa kojim se danas računa. ;

- Veliki doprinos upoznavanju ove problematike daje proučavanje zdravstvenog stanja i doza zračenja koje primaju lekari rađiolozi i rentgenolozi, a te doze nisu male, zatim doze koje primaju profesionalci u nuklearnim institutima i objektima miklearne tehnologije i koje ne bi trebalo đa predju iznos od 5.OOO mrem godišnje.

Uzimajući u obzir ove okolnosti očigledno je da sa dejstvom zračenja nema iznenadjenja, a ona nisu isključena kođ upotrebe

mnogih preparata čijoj upotrebi ne prethođi potrebno izučavanje efekata.

Rizik ozračivanja stanovništva može se računati za svaki izvor zračenja posebno (na primer za nuklearne elektrane, za radioaktivne gromobrane, za rađioaktivne izvore svetlosti, za druge izvore nekih klasičnih tehnologija ita.) a može za sve izvore zajedno. Ove metode daju mogućnost da se porede rizik i korist, da se izračuna cena smanjenja rizika povećavanjem stepena zaštite od zračenja, ili đa se zabrani upotreba izvora kođ koga je "skuplja đara nego mera". U principu, dakle, nije mižno đa se ograniči broj izvora zračenja u jednoj zemlji ili regionu, nego rizik ozračivanja stanovništva. Što se tiče vrste izvora zračenja u okviru datog rizika, očigledno je da će pređnost imati oni izvori koji su značajniji sa gledišta nacionalne privređe. Svakako da će zemlja koja je oskudna sa naftom i ugljem radije prihvatiti rizik ođ nuklearnih elektrana na račun rizika ođ rađioaktivnih izvora svetlosti, ili drugih izvora zračenja za čiju funkciju postoje i druga rešenja. i

Ovakve mogućnosti procene nisu poznate, a teško đa se mogu izvesti za bilo koju tehnologiju, ili uticaj na okolinu ođ gasova, pesticida ili ljudskih aktivnosti koje utiču na čoveka i životnu sređinu. Na primer, za saobraćaj poznat je broj poginulih u saobraćajnim nesrećama (u našoj zemlji oko 5.OOO godišnje) broj povredjenih,iznosi materijalne štete. Medjutim, uticaj izduvnih gasova tj. njihove koncentracije na zdravlje stanovništva, na broj i vrstu obolenja nije sasvim poznat, a bez toga poznavanja nije moguće proceniti ukupan rizik saobraćaja, niti njegov integralni uticaj na čoveka, materijalna dobra i životnu sređinu. Slična je situacija sa termoelektranama jer nisu dovoljno poznati uticaji gasova, prašine i šljake, kao što nisu poznati ni uticaji mnogih klasičnih tehnologija. Mnogo

je još rađa potrebno dđa bi se ocenio ukupan uticaj pesticida, konzervanasa, insekticiđa i mnogih drugih preparata.

Poređ kvantitativnih korelacija, koje su skoro bez preseđana u zaštiti čoveka i životne sređine, zaštita od zračenja afirmisala je u punoj meri miltiđisciplinaran pristup i značaj regulative.

Multiđisciplinarni pristup realizovan je u sferi osnovnih istraživanja, razvoja, tehnologije, a takodje i u praćenju efikasnosti zaštite.

Regulativa zaštite od zračenja ima bogata iskustva i svakodnevno evoluira saglasno naučnim i tehnološkim dostignućima. Ovo je sasvim normalno s obzirom đa je