Nova Evropa

zagovara. naseljavanje Židova u Palestini, kao docnije i guverner južne Australije Gauler, Dešavaju se čak slučajevi, da se Englezi naseljuju u Palestini kao ratari; tako je jednu od prvih kolonija osnovao američki konzul Kreson {Cresson) prešavši na židovstvo. Velik je. broj tih pobornika cijonske misli medju oficirima i državnicima Britanije; najoduševljeniji i najaktivniji medju njima bio je Ser Lorenc Olifant (Lawrence Oliphant), koji je izradio politički i ekonomski plan za autonomno naselje Židova u Palestini, na osnovu koncesije od strane sultana, pri čemu ga je podupirala liberalna bri- · tanska vlada; on se čak i preselio u Hajfu, da odande praktično pomaže kolonizaciju Palestine po Židovima, Od njih, i od lorda Rozberija, pa do Balfura, Roberta Sesila, i Lojda Džordža, neprekidna je tradicija britanske politike, koja pomaže: cijonističke planove židovskog naroda, ~ 3 пена 0; i

Ali i u drugih naroda bilo je dosta — a danas im je broj nada sve ugledan — procijonista, U Italiji piše Benedeto Musolino (Mussolino) cijonističku Knjigu: »La Gerusalemme e il Popolo Ebreo«; u Francuskoj. zagovara sekretar Napoleona IH, Laharanne, osnivanje židovske države; a osnivač ženevskog Crvenog Krsta, Henri Dunant, osniva prvo društvo za istraživanje Palestine, čiju obnovu zagovara u cijonističkom duhu, :

Medju ovim kultarnim i slobodnjačkim narodima bilo je i odličnih šžidovskih muževa, koji su stali raditi oko obnove Palestine, Istina, njih su u prvome redu vodili filantropski motivi; ali je i njima lebdilo pred očima obezbjedjenje opstanka židovstva kao cjeline, U tome cilju zagovaraju i stvaraju institučije za kolonizovanje Židova u Palestini Ser Mozes Montefiore, pa francuski ministar Kremijš (Crćmieux), ı Karlo Neter (Netter), osnivači »Alliance Israćlite universelle« u Parizu, Samo njemački Židovi ostadoše postrani, dok se i u njima, kao i po drigim zemljama, nije, iz religijoznih pobuda, stala buditi volja za obnovom Palestine, u prvome redu kao religijoznog centra. Medju ovim religijoznim pokretačima kolonizacije Palestine, odlično mjesto zauzima tadašnji zemunski rabin Jehuda Alkalaj (Alikalay). Docnije su baš iz ortodoksnih židovskih krugova ustali najžešći protivnici cijonizma, koji su ga napokon i anatemisali.

III

Od filocijonizma nežidova nije se mogla očekivati obnova, dok se Židovi sami ne prenu iza sna, Filantropska koncepcija, sama po sebi nezdrava, ne može da stavi u gibanje stvaralačku volju, milostinjama se ne obnavljaju narodi. Vjerski zanos Кадаг је да stvori mističku almosferu, ali sam po sebi i suviše je irealan a da bi mogao pozitivno da gradi, Drukčija je koncepcija bila potrebna za veliko djelo obnove jednoga cijelog naroda u rasulu, a na tlu pustu i jalovu, Prvi, koji je planu obnove naroda u zemlji otaca dao i pozilivnu i savremenu idejnu osnovu, bio je prijatelj Marksa i Engelsa, socijalista i hegelijanac Mozes Hes (Hess), Njegovo djelo »Rom und _ Јегизајет« (1862) ргуо је klasično djelo modernoga cijonizma, Spo-

294