Nova Evropa

kose sa tudjom slobodom i vredjaju tudje interese oštro kažnjavaju, Kazneni zakon zabranjuje sklapanje braka pred sveštenikom pre sklopljenog gradjanskog braka; a jedan član kaznenog zakona zabranjuje svakom svešteniku, da Бенко crkvenih funkcija vredja 0 zakon, ili ma kakvu naredbu gradjanskih vlasti,

| Sloboda crkve sastoji se u samostalnosti crkveno-upravnih organa, u pravu nabavke nužnoga imetka, kao i uopšte u nesmetanom toku njezina života, Isključena je svaka ingerencija države u postavljanju crkvenih sveštenoslužitelja; dozvoljeno im je izmedju sebe, pa i van granica svoje države, održavati veze sa pretpostavljenima, ukoliko to traže duhovni propisi crkve, Publikacija duhovnih naredaba potpuno je slobodna, i podvrgnuta je tek naknadnoj odgovornosti u smislu zakona o štampi,

Razne veroispovesti i ovde su ravnopravne, ali crkve, kao duhovna udruženja, ne stoje kao u Americi pod zakonom o udruženjima, već su javno-pravnog karaktera, Pojedini monaški redovi uživaju svoju punu slobodu, i mogu se slobodno nastanjivati gde hoće, Ali pastire crkve plaća država, Sveštenstvo se vaspitava u državnim zavodima, Gradnja crkava, troškovi oko održavanja bogomolja, u nedostatku sredstava iz crkvenih izvora, namiruju opštine i županije, Postoji naročiti odbor, sastavljen iz svetovnih i crkvenih lica (»fabrique d'ćglise«) koji ustanovljava crkvene potrebe, Opština se stara i o parohijskom zvanju. Ovaj odnošaj države prema crkvi liči nešto na našu ustanovu patronata u rimokatoličkoj crkvi, Država se isto tako brine o sveštenstvu, kao o svojoj vojsci ili o državnim sudskim organima,

Ustav priznaje usvojene i neusvojene veroispovesti, Gornje benelicije od države uživaju dosad samo: rimokatolička, protestantska, anglikanska, i jevrejska crkva, kao crkve koje su postale kad je dotični član ustava stupio u život,

Nastava je potpuno slobodna od svakog ograničenja, Svako: pojedinac, udruženje, veroispovest, crkva, može podizati zavode, i u njima bez ikakva ograničenja nastavljati, Ovo je stanje do zakona od 1. juna 1879 dovodilo do raznih trzavica, Crkva je odricala. državi u pitanju školstva svaku ingerenciju, Kao reakcija tomu ukinuta je nauka o veri u državnim osnovnim školama, dok je u srednjim školama ostala i predaje J је. sveštenik, Državni АЕ nemaju bogoslovskih fakulteta; ali je zakonom ukinut svaki uticaj države na ostale nedržavne i više zavode, Kako je uz to i matura ukinuta, a doktorske diplome svih univerziteta izjednačene, dobila je crkva pored države silan uticaj na izbor poziva u omladine,

Ustavi, kako Amerike tako i Belgije, u mnogim su svojim odeljcima samo kopije engleskog ustava, koji već više od sto godina amo vrši onu funkciju u državno-pravnom životu kakvu u privatnopravnim odnosima već od hiljadu godina vrši rimsko pravo,

Slobodu mišljenja i savesti, i s tim u vezi i slobodu veroispovesti, kao temeljno načelo u onom smislu kako je to u ostalim kulturnim zemljama ujemčeno — da ga LI j. suverena vlast ni ograničavati ni protežirati ne sme, već đa mora smatrati kao integralni deo indivi-

25