Nova Evropa

teške, i ftrome organizacije upravne vlasti; zatim, nagomilavanje garnizona, činovništva, lakeja i svih mogućih neproduktivnih elemenafa po gradovima; i, naposletku, ugušivanje svake zdrave inicijative onih gradskih slojeva koji su gradove Srednjeg Veka priveli stanju najvećeg poleta, Nekada revolucijonarne težnje esnafa, sada se ispoljavaju u nazadnim fežnjama i borbi protivu svakog privrednog napretka, protiv uvodjenja novih alata, i protiv svih uistini stvaralačkih slojeva, Tako se suzbija naročito uvodjenje manufakture, proširenje radionica; uveličavanje broja majstora otežava se teškim ispitima po kalfe, i t, d,, Esnafši te epohe, znači, bejahu nesposobni za više podvige ranijih esnaia; oni prestadoše da igraju makakvu istorijsku ulogu, tako da je Tirgo (Turgot) mogao neopisanom lakoćom da učini kraj sve= moći ovih više inertnih organizacija, On ih, kao što je poznato, ukida u ime rada i njegova punog poleta {vidi »L Edit de 1776«), Kakav paradoks: ukidanje isključivih prava esnaišć u ime rada, koji je nekada bio jedini i glavni uzrok za pojavu i jačinu njihovul,,,

Grad apsolutističke epohe je grad znatne dekadencije, пеrada, socijalne i političke zaostalosti na svima linijama, Čak i tehnička obrada njihova potčinjena je, u svemu, volji svemoćnih kneževa, dok je obrada gradova Srednjeg Veka interesantna, lepa, individualna, prilagodjena stvarnim potrebama gradjana, i u službi samo njihovih interesa, Grad Srednjeg Veka pripada gradjanima koji u njima stanuju, dok grad apsolutizma pripada moćnim kneževima, Gradjani su u službi jedne više volje, bez ikakvih prava i bez uticaja na tok komunalnih poslova, Takodje se i sklop stanovništva ove apsolutističke epohe bitno razlikuje od prethodne, Tako je (prema podacima Paul Voigt-a) Berlin imao, u 1709 godini, 50.000 stanovnika od kojih jedna dobra šestina francuskih izbeglica; u godini 1759 penje se taj broj na 150.000, od kojih dolazi na:

garnizone sa ženama i decom, . . . . 33.000 činovnike sa svojim familijama . . . „. 14,000 Takeje # razne sluge, „“, o: a JD 5 0.000

Svega „. „. 57.000

Hugo Projz je potpuno u pravu kada kaže da o nekom gradjanstvu, buržoaziji u širem smislu reči, tu nije moglo biti ni pomena,

Kulminacija ovoga razvitka ogleda se u punoj zapostavljenosti gradova za vreme zlatnih kraljeva Francuske, gde se uzmimo za primer samo njihovu tehničku obradu — пе obraća gotovo ni na što drugo pažnja do na raskošnu gradnju palata, trgova, i pojedinih ulica, Što više spoljne lepote, reprezen-

26