Nova Evropa

za novine: češke, ruske, poljske, njemačke, francuske, talijanske, i engleske. Akcija je imala uspjeha. Plasiran je velik broj članaka u vrlo uglednim listovima, i na taj način je podrivan ugled Austro-Ugarske, a položaj Srbohrvata prikazivan kao nesnosan, za što je kao najbolji dokaz navodjen famozni Veleizdajnički Proces,

Poznati završetak Ameksijone Krize, iako је djelovao bolno, s druge strane je pojačao nacijonalističko-revolucijonarni pokret, Samo što ga je učinio ozbiljnijim, Mlade gdlave su se ozbiljnije zamislile i dublje ronile u velike nacijonalne probleme. Postajalo je jasno, da se oslobodjenje i ujedinjenje ne može izvesti vez velikih napora, krupnih sredstava, i jakih saveznika, Već tada, odmah poslije svršetka Aneksijone Krize, u omladinskim krugovima su se vodile ozbiljne diskusije o načinima borbe protiv narodnih neprijatelja. Kod bosanskih omladinaca bilo je u tom pogledu najživlje; često se sastajalo u privatnim stanovima i, uz šolju crne kave [koju je obično kuvala koledinica Staka Čubrilović, sada Dr, Staka Bokonjić), diskutovalo se dušo i svestrano mnogobrojna pitanja koja su stajala u vezi sa problemom narodnog oslobodjemja, i posebno s položajem Bosne i Hercegovine i naroda u njima, Pitanje se tretiralo sa svom ozbiljnošću, kao da је пјебоуо тјебепје zavisilo samo od držanja te male grupe studenata; bilo je dosta i pesimizma i mrke maimurenosti, ali u isto vrijeme i blagorodne riješenosti na borbu do istrage, bez prezanja od žrtava koje su neminovno morale slijediti, Našlo se za potrebno, da se odmah pristupi organizaciji borbe, i kao najpodesniji i majsigurniji način izvodjemja revolucijonarne organizacije uzet je ruski mačin s pomoću petoraka, Ja sam, kao poznavalac takve organizacije, kumovao, da tako kažem, prvoj petorki; samo što to nije bila petorka jugoslovenska, nego bosansko-hercegovačka, i to samo Srba iz tih krajeva. Koliko se sjećam, na prvom sastanku bili su Dr. Vojislav Kecmanović, Dr, Staka ČubrilovićBokonjić, Dr. Jovo Bokonjić, onda studenti medicine; a bila st još dva omladinca, ako se ne varam, Dr, Bogdan Vidović, sada advokat, i pokojni Branko Radulović, student Umjetničke Akademije, brat pok, Rista Radulovića, Tačno ne mogu tvrditi, da su baš ovih pet lica bili prisutni; znam sa sigurnošću samo da su bili prvo troje, Uostalom, četiri od pomenutih pet lica su živi, pa će me ispraviti, ili dopuniti, ako pogrešno navodim, Ali, nije toliko važno koja su lica prisustvovala, važan je sam fakat da je izvršena prva revolucijonarna organizacija u krilu jugoslovenske, upravo srpske bosansko-herceđovačke akademske omladine 1909; ta orfamizacija Je bila potpumo samonikla, nezavisna, Ona je, po mom uvjerenju, ı prema dosada poznatim faktima, i prva revolucijonarna, macijonalistička orgBamizacija medju Jugoslovenima u Austro-Ugarskoj. Prema prirodi same

83