Nova Evropa
до izražaja. Masa ima karakter žene: u njoj su sadržane sve mogućnosti za stvaranje novog Života, ali oplodjenje mora doći izvana.
Godine 1917 bila je masa ruskog naroda — uslijed rata, gladi, i stradanja — pokrenuta iz svoje pasivnosti i stavljena u gibanje. Ali to gibanje bilo je potpuno nejasno i maglovito. Parole o fabrikama i zemlji, o miru i slobodi, još nemaju stvarnog sadržaja; tek vezivanje mase za elitu radničke klase daje njezinim naporima odredjen cilj. Medjutim, dok je rezervoar energije kod elite gotovo neiscrpan, masa nije u stanju da konzumira čitav revolucijonarni proces; ona Zastaje, njezin zanos slabi. Revolucija se odmara do narednog impulsa. To je perijod kad elitu zamjenjuju korisnici revolucije, koji privremeno iskorišćuju zamorenost mas4. Neosporna je istorijska činjenica, da je Jedan od najmarkantnijih predstavnika te elite — duhovne elite, koja hrli napred, — Lav Trocki. Čitav njegov duhovni i voljni profil stavlja ša u prve redove istorijskog zbivanja.
Za Trockog je bilo sudbonosno, što je precijenio trajnost prodorne snage mase. Staljin Je bio oštriji u zapažanju: on je odlično iskoristio popuštanje revolucijonarne napetosti masa. Trocki se ruši u času kad je zamah mas3 bio na sutonu. Uostalom, sim Trocki opisuje uvjete socijalnih izmjen4 u Rusiji: »Kad revolucijonari, koji su rukovodili osvaJanjem vlasti, mirno” ili katastrofalno počinju da je gube, onda to u stvari znači opadanje odredjenih ideja i raspoloženja u vodećem sloju revolucije ili opadanje revolucijonarnih raspoloženja kod same mase, ili oboje zajedno. Vodeći kadrovi partije koji su proizašli iz ilegalnosti bili su ispunjeni revolucijonarnim (#епдепсата, Које 5: уодје ргуоз геуоlucijonarnog perijoda znale jasno i odredjeno formulirati i u praksi potpuno i uspješno izvesti; upravo to ih je i činilo vodjama partije, a preko partije vodjama radničke klase, i preko radničke klase vodjama zemlje. Na taj su način odredjene osobe ujedinile vlast u svojim rukama. Ali su ideje prvog revolucijonarnog perijoda neprimjetno izgubile uticaj na svijest partijskog sloja, koji je direktno vladao zemljom. U samoj zemlji odigravali su se procesi koji se u cijelosti mogu nazvati reakcijom: a ti procesi, više ili manje, zahvatili su ı radničku klasu, štaviše ı njezine dijelove organizovane u
180