Prosvetni glasnik

НАУКА И НАСТАВА

321

наца, тим се више уздиже и ниво културе опште, у масе. Разуме се, не може никад бити савршене једнакости у дедога друхптва, у свих ре.дова. Али знатан проценат људи, људи образованих, уздизаће и у масе ниво душевни и ниво сваке културе. Томе је проценту задато да масу чини бољом, да јој, управо, живот учини бољим. „Сваки по својој снази има да се стара да какогод унесе делић. кудтуре и у најзабаченији кут, да утиче на нењаље, на развитак друштвене свести". Али да не упадамо даље у нов круг мисли, што и нехотице бива. Ми смо овде имали у погледу нарочито идеалнију страну човекове природе. Можемо се, према струјама и духу времена, губити у згоистичним и материјалистичним тежњама, опет зато све лепо и узвишено, и идеално, креће човека напред. „И што ско бдиже опасности, да у материјализам потонемо, тим пре смо позвани да високо држимо заставу идеала, и да и се&ци друге отимамо и будимо из дремежа и апатије, и да се смеру хуманости нриближавамо уживањем у чистој, правојум етности. Јер, неговање лепога исто је тако хумано као и стварати добро, упознавати истину. Човечанству је стога потребно не само васпитање интедектуално и морално него и естетично". Уметничко или естетско је васпитање свакако једна виша потреба, ади зато опет потреба. Гледаћемо да се корисност тога васпитања заиази из наших редова. Оно није специјалност проФесионалних уметника; него оно чини да човек разуме уметности, њино развиће и утицај па . друштво и културу, и да у њима ужива. Путева и начина има за то доста. Школа би нпр. давала подмлатку прве и јасне естетичне појмовс, појмове и законе о правој лепоти, која је, међутим, основа за оплемењивање душе. Пама недостаје тога уметничког васпитања. У Немачкој се жале да оно опада, и да нестаје интересовања за уметност. „Политичке околности, државна, црквена, друштвена и научна питања привлаче искључиво и свом снагом интсресе образована човека, те области лепога не остаје скоро ништа. Као да ће тежње за материјалном добити и чудним уживањима убити свако осећање за депо, које је тако способно да човека оплемени". Зар нису и код нас прилике сличне? И тим горе, што су код нас и уметности сад, после осдобођења од расе која насје у напредовању зауставида и задржала за пет векова, тек на свом новом почетку; али под каквим околностима! Мадо то, него смо се и ми почеди навикавати да од свега и у свему тражимо само неке материјадне користи и добитка, и то што пре и непосредније, и више. Ма како браниди ту тежњу, она је опет само на штету ономе чему је прво лепота смср иди основ. Има приговор уметностима да су оне често и кварнде нарав човеку, његов морад, да потпомажу само буђење и јачање рђавих инстинката, и т. д. и да према томе човеку не треба никаква 1ш уметност ни уметничко образовање. Но то једнострано тврђење -одбија позната истина о улози уметности у васпитању, у друштву, —