RTV Teorija i praksa

ostalim delovima sveta. Komunistički i radnički pokret kumulirao je ogromna iskustva u oblasti agitacije i propagande. Danas u svetu, uglavnom postoje tri kategorije istraživačkih organizacija u ovoj oblasti: (1) samostalne, komercijalne organizacije koje vrše nesistematska, najčešće primenjena istraživanja za potrebe različitih naručilaca (medijskih organizacija, državnih ustanova, itd.); (2) istraživačke službe medijskih organizacija koje prvenstveno zadovoljavaju operativne potrebe istih, i (3) akademski istraživački centri, najčešće vezani za novinarske ili druge fakultete u okviru univerziteta ili uz sociološke i slične institute, naročito institute za ispitivanje javnog mnenja. Ovi centri vrše i primenjena istraživanja, ali se znatno više od ostalih bave tzv. fundamentalnim istraživanjima. Največi broj institucija sve tri vrste lociran je u SAD (najpoznatiji univerzitetski instituti i centri su u Stenfordu - Kalifornija, Čikagu, Prinstonu i Filadelfiji), a odgovarajući istraživački centri postoje u svim razvijenijim zemljama sveta (Krakov, Pariz, Lester, istočni i zapadni Berlin, Moskva, Rim, Amsterdam, Štrasburg, Budimpešta, Bombaj, Tokio, Sao Paolo, itd.). U našoj zemlji istraživanja masovnog komuniciranja nemaju dugu tradiciju. Započela su početkom šezdesetih godina, istovremeno i u okviru uvodjenja i ekspanzije empirijskih socioloških istraživanja. Prva fundamentalna istraživanja u ovoj oblasti izveli su Institut za filozofiju i sociologiju u Ljubljani, Institut za društveno upravljanje u Zagrebu i Institut društvenih nauka u Beogradu. U ovom periodu je došlo i do formiranja istraživačkih službi u radiotelevizijskim stanicama, i Jugoslovenskog instituta za novinarstvo. Sadržaj istraživanja time se proširio na ispitivanja strukture i reagovanja publike medija, i fenomena novinarstva. Sada se istraživanjima u oblasti masovnog komuniciranja u Jugoslaviji bave Centar za istraživanje javnog mnenja i masovnog komuniciranja Fakulteta za sociologiju, političke nauke i novinarstvo u Ljubljani, Centar za istraživanje javnog mnenja i masovnog komuniciranja Instituta društvenih nauka u Beogradu, Jugoslovenski institut za novinarstvo u Beogradu, Institut za društvena istraživanja Sveučilišta u Zagrebu, Institut za političke znanosti i novinarstvo Fakulteta političkih nauka u Zagrebu, i službe (centri) za istraživanja programa i auditorija matičnih radiotelevizijskih stanica u Beogradu,

181