RTV Teorija i praksa

„TELEVIZIJA I DECA”

Teorijska nedovoljnost objašnjenja odnosa između djece i televizije

ioš jedna knjiga, u okviru „Glasove" edicije „Masovne komunikacije i društvo”, predstavlja rezultat pojačanog ne samo naučnog več i šireg društvenog interesa da se objasni i naučno artikuliše - kroz prizmu ne samo društvene funkcije i uticaja ovog medija masovnog komuniciranja - odnos između djece i televizije, što je od primarnog značaja za društvo које, putem svojih vrijednosti, standarda i normi, želi pravil.no da socijalizuje dječiju ličnost. Četiri prevedena teksta na naš jezik iz engleskog izdanja knjige Children and Television - predstavljaju pokušaj da se ovaj odnos djece i televizije interdisciplinarno analizira u svome totalitetu. U prvom tekstu, a obzirom na činjenicu kako ogromnog porasta sredstava masovnih komunikacija tako i, istovremeno, njihovog uticaja ne samo na mišljenje, te formiranje i mijenjanje stavova pojedinaca, nego i na modele njihovog ponašanja, autor Denis Mek Kveil (Denis McQuail) - kod nas več poznat svojom knjigom Uvod u sociologiju masovnih komunikacija koju je, također, objavio ovaj izdavač želi da prezentira čitaocu neke teorijsko-empirijske kontroverzije u pogledu tumačenja modela televizijskog uticaja. Definišuči posljedicu kao „bilo koju vrstu reakcije u ponašanju na bilo kakvu vrstu poruke, dok uticaj pretpostavlja da je uspostavljen odnos između odašiljaoca i primaoca poruke”, Denis Mek Kveje ističe da su djelovanje

i posljedice masovnih medija stalno u žiži naućnog istraživanja mada još uvijek nema usaglašenih i zadovoljavajućih rezultata. Međutim, promatrajući četiri modela („prenos informacija”, „uslovni” ili „asocijativni”, „funkcionalistički” i „relacioni”) koji tretiraju nastanak uticaja, autor se opredjeljuje za relacioni model čije se prednosti, u odnosu na prethodna tri modela, sastoje u obuhvatnijem posmatranju uticaja i odnosa odašiljač-primalac u društvenom kontekstu. Koliko je ovdje kontroverzija prisutno svjedoči činjenica da su mnogobrojna ranija istraživanja ove oblasti završavala jednostrano. Potreba za mijenjanjem stavova, stanovišta i zaključaka primarno se odnosi na fenomen uticaja televizijskog medija na djecu, a ogleda se u neosnovanosti tvrdnji (što su npr. Lazarsfeld, Berelson i Gode utvrdili još 1948. god.) da mediji djeluju na liniji samo već postojećih stavova. U tom kontekstu treba napomenuli da su pionirske pretenzije mnogobrojnih teorija, od kojih su neke prikazane i u ovoi kniizi, ostale na marginama naučnih otkriča, ali one u sintetićkom obiiku, lišenom pojedinačnih zabluda, mogu korisno poslužiti budućim naučnim istraživaniima u promijenienim istorijskim okolnostima. R. Braun i O. Line su autori drugog teksta koji se bavi isključivo posljedicama televizijskog uticaja i porodicom kao njihovim posrednikom.

1 Rej Braun (Rey Brown), Televizija i deca, „Glas”, Beograd, 1977.

223