RTV Teorija i praksa

U jednom slučaju se, prema tome, sa produbljivanjem semantičko-značenjske distance izobličava nivo objektivnosti informativnih istina izloženih u poruci, a drugi put se jedino na taj način i može nadživeti denotativno-značenjska veza između poruka i iskustveno-predmetne stvarnosti; jedino nadrastanjem te veze, opet, može da se metaforički prožme struktura estetičkih poruka a to znači da se cela ta struktura preobrazi u svojevrsnu ekspresivnu činjenicu. Prema tome, čim se u domenu važenja estetičkih poruka tek produbljivanjem metaforičko-simboličke distance, između poruka i realnog životnog iskustva, obogačuje njihova informativnost, to odmah znači i sledeče; umetnička istina se u odnosu na propozicijsku istinu - ne samo poima ili ovapločuje složenijim metaforičko-asocijativnim mehanizmima, nego na neuporedivo posredniji način i društ\'eno uslovljava, motiviše. Otuda, kao što je u postupku organizacije semantičkih poruka moguče, pod uticajem socijalnih interesa ili trenutnih potreba komunikatora, objektivno izneveravati događaj čak i u njegovoj predmetno-iskustvenoj instanci, to se pogotovu lako postiže u sferi oblikovanja estetičkih poruka. Jer, estetičke strukture su otvorena dela, strukture u okviru kojih je prenaglašen motiv simboličko-metaforičkog nadomeštanja događaja - egzistencijalne stvarnosti; u simbolički rekonstruisanoj formi. poruci, empirijska datost se teško i može prepoznati u svim svojim realističko-značenjskim premisama. Engels je naglašavao da povezanost »ideoloških formi«, kao što su lilozofija i religija, odnosno umetnost, sa njihovim materijalnim uslovima, postaje »sve više složena i sve više zatamnjena posrednim prstenovima». pa, i pored toga, očigledno postoječa i nezanemarljiva, S tim u vezi je i veoma inspirativna, ali i ilustrativna, jedna od Marksovih teza, u kojoj se bar asocijativno dodiruje obrazlagana teza o komplikovanosti mehanizama posredstvom kojih se transponuje veza između estetičkih poruka i njene materijalno-ekonomske i socijalne podloge. Prema toj Marksovoj tezi, »kada je reč o umetnosti poznato je da određeni njeni periodi cvetanja nisu apsolutno u odnosu sa opštim razvitkom društva, dakle, ni sa materijalnom osnovom«. Potkrepio je tu svoju tezu raskorakom između (nezrelih) društveno-ekonomskih uslova i po poetskim i estetičko-ekspresivnim vrednostima »zrelim« umetničkim delima grčke umetnosti. Na tlu grčke umetničke zaostavštine najbolje je, naime, potvrđen princip se tek transcendiranjem realne datosti u obliku simboličko-značenjske sinteze, tj. na podlozi čulno-estetičkog ih semantičko-metaforičkog (apstraktnog) nadrastanja doslovno

174