Srpski književni glasnik

БЕЛЕШКЕ о ЕНГЛЕСКОЈ. 461

да су читали, као наши добри ђаци, дела правих историка, напр. Тијерија, Мишлеа, Гизоа. У опште су без идеја; ако оставимо на страну дневна и практична питања савремене политике, један ђак из парискога лицеја има много више идеја. Читали су много класичних текстова, само је објашњење сасвим граматично и позитивно. Не испољава. се лепота дела, леликатност стила, патетичност ситуације; не показује се начин пишчева писања, ос0бене црте његова талента, његов начин мишљења; све је то нејасно. Наставник не говори ђацима као критичар људима од укуса; он не покушава да пречисти њихов књижевни такт; не коментарише им велике њихове писце. — Тако је и у математици; наставник их учи пре формулама математичким него духу математике; геометрија је увек Евклидов текст који се учи на памет и говори на памет; разлог и разлагање долазе на друго место. „Сувише често ова настава иде на то да створи јелинисте пи рачунџије.“ — Младић у. деветнаестој години у Француској, ако је паметан п вредан, има добро опште образовање, пуно почетних идеја, неколико полу-личних идеја, своје омиљене писце и начин писања, почетке теорија, погледе о лепоме, о историји, о философији, осећа бар да постоје пространа питања од капиталне важиости о којима треба стећи себи једно мишљење, то осећа тим живље што је око њега свуда скептицизам, или, и то је најчешће, за то што је изгубио веру, што ниједна опште призната и примљена доктрина не уставља његово умно лутање, што мора сам, ако хоће негде да се устави, да тражи пристаниште и да прави котву. Многи отме нији Енглези које сам познавао сматрају своје образовање у гимназијама па п на универеитетима као просто спремање, гимнастику, веџбање пажње и памћења, и ништа више. „Кад смо из школе изишли говорили су ми они, ми смо морали да обновимо или боље изнова почнемо наше образовање, да читањем сазнамо све што можемо сазнати о философији, историји, политичној економији, природним наукама, уметности, књижевности“. — "Томе се недостатку тражи лек, али треба још много радити;