Topola

nego po mnijetyu i misli djelujućega subjekta ili govornika: budući da, cum vita sine amicis insidiarum plena sit, ratio ipsa monet amicitias comparare, upr. jer treba misliti, da Ud., Alexander cum interemisset Clitum, vix a se manus abstinuit; de pietate Attici quid plura commemorem, cum hoc ipsum vere gloriantem audierim etc. Napose 1) upotrebljava se cum causale često o pomišljenu uzroku, kojemu posljedak ne odgovara (cum adversativum) često sa tamen, hrvatski: dok, premda, ako i, Socratis ingenium immortalitati Plato scriptis suis tradidit, eum ipse literam Socrates nullam reliquisset; Druentia flumen cum aquae vim vehat ingentem, non tamen navium patiens est; cum omnes a meis inimicis faces meae invidiae subjiciantur, tamen omni in hominum coetu celebramur. 2) osb. u pripovijedanju s konj. imperfekta i plsqpf (cum historicum, narrativum) gdje se prividno samo vrijeme izražava, a uzročna sveza nam ni na um ne pada, u nas za cum: kada, pošto, (c. indic.), Zenonem cum Athenis essem, audiebam frequenter, upr. zato, što sam bio Ud., Epaminondas cum vicisset Lacedaemonios, quaesivit. 111. za oznaku vremena u osobitim svezama, aa) cum primum, kako, čim, netom, tek što. bb) cum maxime, osobito, navlastito, više nego ikada, baš, također ita,utcum maxime, co) cum-tum, kad več-onda osobito; ako-to osobito, ne samo-veo i; kao što, tako osobito; istina (bog, doduše) uopće-no opet, pokazuje vazda uži odnošaj među spojenim Člancima koji čine suvislu cijelost tako, da je drugi članak prvomu riječju tum pridodan kao važniji, radi toga stoji ne rijetko poslije tum jošte etiam, maxime, praecipue, imprimis i si., da se drugi član jošte većina istakne. Ako se odnošaj među spojenim člancima shvaća više kao vremeni momenat (oznaka vremena) onda stoji indik. poslije cum (kad = ako već, bez kon cesi vno sli); preteže li u misli sa cum uzrok ili dopuštanje (kad već = akoprem, jer), onda stoji konj.; cum auctoritas et dignitas Pisonis valebat plurimum, tum illa erat causa Justissima; te cum semper valere cupio, tum certe, dum hic sumus; fortuna cum in reliquis rebus tum praecipue in bello potest plurimum. Cumae, arum,/. \Kvptj\ Kuma, grad u Kompaniji. Odatle 1) * -maeus, adj. humski; C. anni, toliko godina, koliko je živjela Sibila humska = velika starost. 2) -manus, adj. humski; supst. a) -miiui, orum, m. Kumljani. b) -manum, i, n. imanje Ciceronovo blizu K. cumiitlle, is, u. [srodno s xiipaj kumatil, si-

. nje, »i odri ka s i o odijelo , jednom PlauC. I Ep. 2,2, 49. cumba, v. cymba, čun, čamac. * cumera, ae, f. koš ili ormar za čuvanje žita, žitnica. * -j- cuminum, i, n. [xiiptror] kumin. cuni-prlmis v. primus pod prior. cumque ili cunque, ado. [cum, conjct. i quej kakogod, kadagod, ponaj. s qui, qualis, quot, übi, quoties Ud. sastavljen, v. quicunque, qualiscunque etc.; rijetko sam, mihi c. salve vocanti, kadgod zovem, Hor. cumulate, ado. s komp. i sup. [cumulatus] natrpano, obilato, dovoljno. cumulatus, adj. s komp. i sup. [partio, od cumulo] natrpan, umnožen, povećan, povišen, obilat, sceleinm cumulatissime, Plaut. mensura cumulatior; id efficiebat cumulatiorem (povećavaše) gratiam rei; spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit; * cumulatam (veniam) morte remittam, s uvršenom ću mjerom, naplatiti, hoc sentire et facere perfectae cumulataeque virtutis est, jest vrhunac najsavršenije kreposti. cumulo, 1. [cumulus] 1) nagomilati, u vršiti, zgrtati, kupiti, na šlag at i, snositi, sarcinas in aquas, anna in ingentem acervum;in fossam compulsos ruina cumulant, bacaju ih rpimice jedne na druge; osb. često u Curt; tp. aliud super aliud cumulatur funus, aliae super alias c. clades; (Tao.) c. omnes in alqm honores, probra in legatum. 2) napuniti, prepuniti, posuti, obasuti, locus strage semiruti muri cumulatus erit, aras honore (tamjanom), donis, Liv., -{- c. altaria ture; * c. viscera mensis Thyesteis t. j. prejesli se, * cumulatae flore ministrae; tp. cumulatus voluptatibus, orator omni laude cumulatus; ]eloquentiam magnis praemiis; * alqm muneribus magnis; cumulari maximo gaudio, vrlo se radovati; Graecorum natio cumulata est hoc vitio, ova Je mana u grčkom narodu vrlo obična; c. injurias, invidiam, umnožiti, povećati, aes alienum cumulatum usuris, narasli po Ud:; c. funere funus, gomilati lešinu na lešinu; c. eloquentia bellicam laudem, reghi ovjenčati, c. gaudium, učiniti potpunim; cumulata erant officia vita e, potpuno ispunjene, quorum studiis ea quae natura desiderat, expleta atque cumulata (uvršeno = obilato podijeljeno) habemus; totam eloquentiam c., do vrha umjetnosti podići ; summum bonum cumulatur ex integritate corporis et ex mentis ratione, postaje savršeno po itd. cumulus, i, m. [srodno s culmen, culmus] 1) rpa, gomila, c. armorum, corporum caesorum; hostium coacervatorum; immensus ali-

266

Cumae—cumulus