Učitelj

1850—1937, koji je u češku filozofiju uneo francuski i engleski pozitivizam i, u nešto manjoj meri, evolucionizam. Pozifivizam je uzeo za osnovu svoga naučnog pogleda na svet koji je dopunjavao feizmom ne samo racionalističkim, nego i verskim u pravome smislu fe reči. Uz dotadanje filozofske discipline (logika, psihologija, metafizika, estetika, etika, istorija filozofije), koje su se gajile pretežno kao školski predmeti, pridružio Je Masarik sociologiju u smislu kako su je shvatali na Zapadu (čime je likvidirao ranije shvafanje Lindnerovo), a u nauku i život uneo je opet interes za religiju i pojačao u njima moralna gledišta. Kao glavno Masarikovo filozofsko delo freba uzeti „Osnove konkreflne logike, podelu i sistem nauka”, koje je docnije izašlo i u dopunjenoj nemačkoj verziji. Na žaj. spis nadovezuje se „Religijsko pitanje i moderna filozofija”.

Masarik priznaje jedino naučni pogled na svel, čiji je organ filozofija, a nikako teološki koji se zasniva na religiji olkrovenja. Filozofija je za Masarika jedinstven naučni pogled na svel, i to pogled feorijski i praktični, pokušaj da se shvati smisao svela i života. Masarik stavlja težište svoje filozofije na noeličke probleme, ali jezgro filozofije vidi, naročito docnije, u elici, jer sušfina čovekova ogleda se u praksi, u delanju. Osnovni probiem filozofije po Masariku je odnos subjekta i objekta, koji se u noelici javlja kao odnos empirizma i racionalizma, u etici i sociologiji kao odnos pojedinca i čovečanstva, individualizma i kolektivizma, u melafizici kao odnos individualizma i univerzalizma, u religiji kao odnos pojedinca i Boga, a faj problem rešava krifičkim spajanjem oba gledišta, sadejstvom oba činioca, sinergijom. Sam naziva svoj pravac sinergizmom, a svoju filozofiju, prema njenoj glavnoj komponenti, humanifizam ili demokratizam u širem smislu te reči. Humanitizmom je naziva zalo, šfo smisao živolu pojedinčevom daje ideal humanosti, čovečnosti, 1j. slobode, jednakosti ı ljubavi prema bližnjemu, dok je sa stanovišta društva i njegovoga političkog, ekonomskog, moralnog i kulfumog uređenja prema fim idejama zove demokratizmom, koji šlo se dalje ide sve više postaje osnovom i ciljem svekolike njegove delafnosti, a naročito političke.

U metafizici Masarik spaja naučni pozitivizam sa filozofskim feizmom (Bog mu je naučna hipofeza, docnije još više naglašava problem lične večnosli), pa čak i sa feizmom verskim, proživljavanim. Veruje u ličnu večnos} duše, a fo dedukuje iz vere u Boga i poredak koji vlada u svetu.

Njegovo noeličko gledište možemo najpribližnije nazvaji neokriticizmom, a on sam naposlefku za svoje shvalanje uzima ime konkretizam da bi izrazio celinu i jedinstvo subjekta saznanja, iako priznaje da u njemu glavnu (vodeću) reč ima razum, a fako isto i svoj realizam, koji naglašava stvarnu egzislenciju pojedinih stvari.

U elici, kako smo već pomenuli, usvaja ideal humanosti (različita shvalanja Tog pojma u pojedinim filozofskim smerovima analizira u delu „Humanilni ideali"), ali se ne interesuje toliko za feorijska plianja, koliko