Učitelj

ти ЕТЕН ИЕ БЕАРА ЛЕ 597

za rešenje konkrehnih problema kao što je: žensko pitanje, seksualna, moralka, problem apstinencije itd.

U „KonkreMmoj logici" prvo izvodi podelu nauka na osnovu Koniovih (Comte) i Milovih (Mill) principa, sam je detaljnije razrađuje u oblasti konkrelnih i praktičnih nauka i dodaje Kontovoj klasifikaciji neke nove nauke, kao: nauku o jeziku, esfefiku ı nauku o religiji. Čitavu pak klasifikaciju zaključuje filozofija.

U sociologiji Masarik se bavi kako studiranjem i analizom savremenog društva, tako i sociološkom feorijom. Počinje velikom, nemački pisanom monografijom o samoubistvu, objašnjava olkuda porasi samoubistava (,,Samoubislvo kao socijalna pojava ,,en masse” u modernoj civilizaciji") i proučava uopšle ulicaj i značaj religije u modernom društvu („Religijski problem i moderna filozofija). Osim verskih problema interesuje ga pre svega češko pitanje (,,;Češko pitanje"), a u nizu drugih dela (,,Naša sadanja kriza", „Jan Hus", ,,Karel Havliček") formuliše filozofiju istorije češkoga naroda. Smisao češke islorije vidi u humanosli, shvaćenoj socijalno i fundiranoj religijski, a istovremeno daje češkom narodu širok kulfuran i politički program. U „Socijalnome pitanju" (1898) analizira sociološke i filozofske osnove marksizma, odbacuje ekonomski materijalizam i njegovo učenje o podeli drušiva na dve klase, ne shvata socijalizam samo kao ekonomsko shvalanje, nego kao zaokružen pogled na živo? i svet. Slaže se sa socijalizmom, ukoliko. ovaj leži pravednijoj podeli svih dobara i usavršavanju društvene organizacije, i izjašnjava se za socijalni reformizam. Od tih problema skreće proučavanju ruskog pitanja u delu „Rusija i Evropa", koje završava, pošto je dao karakteristiku ruske filozofije i religije, fumačenjem problema koji sada poslaje njegovim cenfralnim problemom, a lo je problem demokratije. Tim razmafranjima završava i u njima kulminira i njegova „Svelska revolucija".

U sociološkoj feoriji Masarik formuliše svoje osnovno gledište kao krifički realizam, koji fumači da je drusivo poslalo radom pojedinaca, pa u tako rešenom problemu odnosa pojedinca prema drušivu vidi cenfralni sociološki problem, kao što u pitanju o odnosu društvenih sila usvaja sadejsivo pojedinih društvenih sila sa prevagom ili pod voćstvom duhovnog činioca, pa bilo 1o intelektualnog ili religijskog. Drugi osnovni problem koji ga zanima jeste problem društvenog razvifka, koji se kreće od mila i religije ofkrovenja ka nauci i filozofiji, od vere i autoriteta ka nauci i kritičnosti, од Теоктанје | aristokratije ka demokratfiji.

Masarikov ulicaj javlja se prvo kod njegovog đaka, a docnije njegovog predanog kulfurnog i političkog saradnika, koji ga je dopunjavao natočifo u pedagogici i istoriji filozofije, kod profesora Franfiška Отпе (1861 —1925). Ali Drtina više nego Masarik isliče mefafiziku i nastoji da izmiri feizam sa panfeizmom:· U etici naglašava fako isto za osnovni princip humanost, ljubav prema bližnjemu, nju formuliše ponekud panfeislički poput Tolstoja, a u njoj vidi kao i Masarik smisao i poziv češke istorije. Svoju filo-