Arhiv UNS — Listovi stranaka

java i usvajanju odgovarajućih formi borbe za dalji razvitak socij alizma. Prikazani materijal daje mogućnosti da se izvuku neki zaključci o preovladavajučim shvatanjima i politici pomenutih partija. Prvo, potcenjuje se stvarna potreba za dubljom teoretskorn analizom savremene društvene problematike, jer se ne sagledavaju u potpunosti nove pojave do kojih je došlo u razvitku društva. 0 tome dovoljno svedoči činjenica da se Deklaracija 12 komunističkih i radničkih partija jednodušno proglašava sveobuhvatnira 1 sveobaveznim teoretskim dokumentom koji, navodno, osvetljava sve ono što se u svetu i u radničkom pokretu dogodilo poslednjih decenija. Međutim, čak i kad ta Deklaracija ne bi bila predmet principijelnih sporova među socijalističkim snagama, može li se smatrati da njenih nekoliko stranica teksta pružaju sve što komunisti imaju da kažu na polju teoretskog uopštavanja savremene društvene problematike i da socijalističkim snagama ne preostaje ništa drugo nego da se čvrsto drže samo tog teksta i da povremeno parafraziraju pojedine njegove stavove? Nije nikakva slučajnost što se jugoslovenski komunisti optužuju za, navodno, nedopustivu pretencioznost zato što su se drznuli da u svom Programu formulišu svoja gledišta o pitanjima koja se ~ne tiču“ njih, jer su opšteg karaktera, pa, valjda, samim tim, van njihove kompetencije. Drugo, koncepcija socijalizma i socijalističke izgradnje svodi se pretežno na pitanja unapređenja proizvodnje i razvitka proizvodnih snaga, a da se ne želi dublje pogledati u problem kretanja stvamih društvenih odnosa. Već sam termin „izgrađeni socijalizam“, kao i precizna predviđanja kada će se u ovoj ili onoj zemlji završiti izgradnja socijalizma u zavisnosti isključivo od likvidacije privatnog poseda na selu i dostizanja određenog volumena proizvodnje, jasno govori u kakvoj se meri u tom „izgrađenom socijalizmu" isključuju pitanja društvenih odnosa, tj. stvarnog društvenog položaja i statusa neposrednih proizvođača i ostalih društvenih slojeva. Ove bitne karakteristike preovladavajućih shvatanja u nekim komunističkim i radničkim partijama ustvari označavaju bežanie od suštinskih problema današnje faze razvitka socijalističkih društvenih odnosa. To bežanje mora da dovede i dovodi do komplikovanja tih problema i zaoštravanja suprotnosti koje iz njih izviru. Otuda potreba za ponovnim zaoštravanjem kursa „čvrste ruke“, za isticanjem principa centralizma i uloge centralnog aparata, za pojačanjem administrativnih represivnih mera itd. Otuda, takođe, okretanje nazad i ponovno oživotvoravanje i dozivanje upomoć čak i onih prevaziđenih staljinističkih koncepcija koje su bile ozbiljno uzdrmane i dovedene u pitanje u tim zemljama poslednjih nekoliko godina. Na istoj liniji se neizbežno javlja potreba za po-

OSVRTI PRIKAZI BELESKE

105