Arhiv UNS — Listovi stranaka

Samo nekoliko navedenih citata pokaznju da po pitanju rukovodeće uloge vlada čitava zbrka. Nije jedno te isto „istoriska nužnost", „prirodni centar", „zasluge iz prošlosti" i „роsebna uioga“. Da bi se taj prdblem jasnije sagledao, korisno je upoznati se sa gledanjem naučnog socijalizma, kroz razvitak radničkog pokreta, na problem rukovodeće snage i rukovodeće uloge u radničkom pokretu uopšte. Za vrijeme Marksove i Engelsove aktivno'sti taj problem je često dodirivan, a naročito povodom jačanja njemačkog radničkog pokreta i povodom pokušaja da njemački radnički pokret zauzme vodeću ulogu. Veoma je karakterističan Engelsov način prilaženja ргоblemu rukovodeće uloge. „Ако će njemački radnik pisao je Engels u „Seljačkom ratu u Njemačkoj" ići ispred drugog, on onda, doduše, neće marširati na čelu pokreta, i nije u interesu pokreta da radnici bilo koje nacije marširaju na njegovom čelu ali će svakako zauzimati počasno mjesto u borbenoj liniji.“ (Predgovor, str. 18, izdanje na njemačkom jeziku.) U pismu Kauckom od 15-11-1882 godine Engels je pisao: „Međunarodni pokret proletarijata uopšte je moguć među samostalnim nacijama. Ono malo republikanskog intemacionalizma od 1830—1848 godine što se okupilo oko Francuske koja je trebalo da oslobodi Evropu, povećalo je, dakle, francuski šovinizam u tolikoj mjeri da nama danas još uvijek neprestano smeta to sveoslobodilačko poslanstvo Francuske i time neko urođeno pravo da stoji na čelu. Tek su događaji morali i njima i još mnogima pokazati i moraju im svakim danom ponovo pokazivati da je međunarodna saradnja moguća među jednakima i da čak jedan primus inter parens (prvi među jednakima) ne dolazi u obzir, sem ako se radi o neposrednoj akciji“ (Marks Engels, „Pisma Bebelu i Kauckom“, sv. I, str. 251, njemačko izdanje). Na isti način posmatrao je Lenjin problem rukovodeće uloge ruske radničke klase. „Nijesu naročiti kvaliteti pisao je Lenjin već naročiti sticaji istoriskih uslova napravili od ruskog proletarijata na određeno, može biti veoma kratko vrijeme stjegonošu revolucionarnog proletarijata čitavog svijeta."

42

SOCUALIZAM