Arhiv UNS — Listovi stranaka

II Pažljivije praćenje razvoja misli i zaključaka u ovoj knjizi pokazuje da je na relativno malom prostoru, u okvirima samog Predgovora, posvećenog problematici spajanja nacija, pisac dao značajan doprinos razradi marksističke koncepcije o budućnosti nacija u socijalizmu. Time je ovaj rad ргеšao uskonacionalne granice. Važnost i aktuelnost baš ove problematike ističe se danas ponovo u svoj jačini. Teoriske nepravilnosti rešenja ovih pitanja međusobnih odnosa socijalističkih država dovode u krizu čitav međunarodni radnički pokret. U interpretiranju svih ovih pitanja vezanih za buduće spajanje nacije može se Kardeljeva knjiga označiti kao nov prilog za prevazilaženje ргеživelih pragmatističko-voluntarističkih Staljinovih šema o čitavom nizu problema koji proizilaze iz međusobnih odnosa nacija u socijalizmu. Kardelj je u izučavanju sudbine nacije u socijalističkom društvu pošao od konkretnog, od naše društvene stvarnosti mnogonacionalne državne zajednice u kojoj su ostvareni krupni rezultati na razvijanju socijalističkih odnosa, zahvaljujući postojanju društvenog upravljanja. Naučno uopštavanje našeg unutrašnjeg iskustva na tome planu naročito dobija u značaju zbog negativnih iskustava u odnosima među socijalističkim zemljama, koja su se naročito ispoljila od zloglasne rezolucije Informbiroa 1948 pa naovamo. Znalački izvršena uopštavanja svih ovih pojava omogućila su autoru da formuliše i zakonitosti razrešenja socijalnih suprotnosti razvitka nacije u socijalizmu. Na samom početku izlaganja ove problematike, sigurno naučno najinteresantnije i politički najaktuelnije, Kardelj opravdano konstatuje da je „načelno, tj. kao problem ugnjetenog naroda i hegemonizma, nacionalno pitanje u novoj Jugoslaviji rešeno." No, ovo opet nikako ne znači da su time likvidirani i ~svi faktori koji bi mogli da deluju u pravcu akutnog otvaranja ovog ili onog aspekta nacionalnog pitanja.“ Odvajajući bitno od nebitnog, pojavno od suštinskog, Kardelj ukazuje na tri osnovna socijalno-politička činioca koji još postoje i svojim postojanjem u određenim situacijama dovode do različitih negativnih ispoljavanja nacionalnog pitanja. Jedan od tih faktora koji se najčešće pojavljuju u svakidašnjem ekonomskom, političkom i kulturnom životu idejni su ostaci klasičnog buržoaskog nacionalizma. Neke nacionalističke tendencije obično se prikrivaju ~socijalističkom“ frazeologijom. Iza bujica reči gde se brane ~svoji“ interesi uvek se mogu otkriti bolje ili lošije skrivene razne antisocijalističke ~teorijice.“ Taj nacionalizam nalazi, međutim, realnu osnovu za svoje održavanje u neravnomernoj ekonomskoj razvijenosti pojedinih naših republika i obično označava uzdizanjs

80

SOCIJALIZAM