Brastvo

218

а требало би бар у томе да народу предњаче. Кад баците укупан поглед на све што је српско у томе крају, видите да све што имамо и што постоји, постоји форме ради, тек да се зове да нешто и ми имамо и да се нешто ради, али су све то само мртве тачке. Нигде не видите свежа живота, нигде каква жара и мара, нигде снаге у инпулсима, нигде какве типичне изразитости у раду, што обично прати жив напредак. Све је малаксало, све учмало, повенуло, све тавори од дана до дана као кад је душа у носу. |

А и како би друкчије могло бити кад су сви, који о народноме бољитку треба да се старају, огрезли у разнеженом господском нерадном животу маџарскога вишег друштва, где им је сасредсређен сав живот, сва памет, свака жеља и сва прокопсаничка шпекулација. Од народа српског добили су све што може дати, од Маџара ће добити само оно што заслуже. И они се бацише на ту печалбу свом душом, свим срцем и свим жаром својим. Народ, иза леђа њихових, нека се помаже како зна.

То је ваљада и разлог што српски православни архипастир не станује у Сент-Андреји, где му је столица од старина, него у Будим-Пешти. Тамо. нема ове раскоши, ових аристократских разонођења и овога маџарског друштва, те би се морао више посветити народним стварима, а то је посао прозаичан, сувопаран и, зато, непријатан. Господски коњи само су за каруца — товаре не могу из глиба извући —, а господске руке само за нерад као и господска памет, а народни послови нека траже кораве руке и памет која ради тешке послове.

То није за великодостојнике, нарочито српске, који су изникли из опанака.

Али да оставимо на страну овај црни лист

из српске садашњости. Рекосмо оволико колико да обрнемо пажњу позваних на једну нашу слабост, дако би се ко нашао да јој потражи лека. Иначе би то тако остало и даље, на штету срп-

Мо. ам а