Filatelista

_——————:r—==== о 7

Korišćenje ostalih komunikacija prema Austriji bilo je zanemarivo malo ili lokalnog značaja. Takav slučaj je bio u jednom periodu i sa pravcem Bihać – Zavalje -Karlovac.

Osim generalnog konzulata u Sarajevu od 1850. godine i vicekonzulata u Mostaru od 1851. godine, Austrija je do 1865. godine otvorila konzularna odeljenja i u Banja Luci (1852), Bihaću (1857), Tuzli (1854), Livnu (1853), Brčkom (1865). U Trebinju je tek 1873. godine otvoren vicekonzulat.

Rad austrijske konzularne poštanske službe za ondašnje prilike bio je tako uspešan da je predstavljao veliku konkurenciju turskoj državnoj pošti koja je upravo u to vreme počela sa radom. Naročito na glavnoj komunikaciji Sarajevo - Brod. Na relaciji prema Brodu i preko Save do Broda u Slavoniji odvijala se najintenzivnija trgovina unutar Bosne i dalje. Adrese poznatih trgovaca na sačuvanim pismima o tome najbolje svedoče. Najuglednije trgovačke kuće iz Sarajeva ili Bosanskog Broda imale su svoje filijale u oba mesta, ali i u Slavonskom Brodu pa i u Beču.

Prema sačuvanim zapisima pošta iz Sarajeva otpremana je jednom do dva puta nedeljno za Bosanski Brod i dalje preko Save skelom, zatim kroz austrijski sanitarni kordon do pošte u Slavonskom Brodu. U pogledu brzine putovanja, kururi su ovaj put prelazili za devet dana jašući na konju (vreme putovanja obuhvata odlazak i povratak). Reklo bi se da se u brzini putovanja u odnosu na pešačku poštu Spiridona Rajkovića iz 1847. godine nije ništa promenilo. No sigurno je da je rad ove pošte ubrzao trgovačke i kulturne veze BiH sa okolnim područjima. Više nije moglo doći do zadržavanja ili čak vraćanja pošte upućene za BiH iz Slavonskog Broda pošiljaocima, što se do tada često dešavalo ako niko nije došao da preuzme poštu za Bosnu. Da ne govorimo o tome koliko su se smanjili troškovi korespodencije.

U periodu između 1851. ı 1878. godine praktično je sva razmena pošte bosansko-hercegovačkog područja sa inostranstvom obrađivana i otpremana preko austrijske konzularne pošte. Verovatno je da su kuriri konzularne pošte na nekim pravcima odnosno do Bosanskog Broda prenosili i poštu koja je tu privremeno ili trajno i završavala. Time je mnogo lakše objasniti kada je i zbog čega turska državna pošta u Bosanskom Brodu počela da gubi na značaju. Prema našem istraživanju upravo u periodu između 1854. i 1862. godine rad turske pošte u Bosanskom Brodu je najviše opao, a to je vreme punog zamaha “konzulove pošte”. Samo na taj način se može objasniti opadanje značaja pošte u Bosanskom Brodu čiji je rang neko vreme verovatno bio sveden na “listovnu poštu“ ili poštansko sabiralište.

Pregledi analiza sačuvanih pisama otpremljenih iz BiH preko konzularne pošte prema inostranstvu može poslužiti za potvrđivanje mnogih istorijskih konstatacija pa i za neka detaljna pitanja. Na osnovu uvida u jedan broj takvih pisama, neposredno ili prema opisima iz aukcionih kataloga i literature, možemo zaključiti:

Pretežan deo prepiske ovog područja obavljan je sa Austrijom, a veoma mali sa Italijom i Francuskom;

Sarajevo, Banja Luka i Mostar su najčešće adrese pošiljaoca. Bosanska Gradiška,