Gledišta

523

Peto, čovek se nipošto ne oslobađa niti se može osloboditi kao pripadnik klase, sloja ili kakve druge posebne društvene celine. Ovo ne samo stoga što sloboda samo jednog dela dmštva još uvek predstavlja čovekovu neslobodu, već i zbog toga što sloboda tog jednog dela, zasnovana na neslobodi dmgih delova draštva, nužno ukida i slobodu sop stvenih pojedinaca, koji bi u svojoj autonomiji mogli namšiti i uslove njegove slobode i političkog gospodstva u dmštvu. Realno ostvarena samoupravna pozicija svih, stoga, pretpostavlja istorijski uspostavljeno besklasno dmštveno stanje. To su, uglavnom, bitne crte Marksove vizije istorijski ostvarene samoupravne pozicije svih, koja doista predstavlja puku eshatologiju i isprazni plod teorijskih maštarija ukoliko se ova vizija korektno ne dovede u vezu sa njegovom koncepcijom istorije uopšte. Jer, sažeto rečeno, za Marksa je samoupravna pozicija svih naprosto objektivna pretpostavka i antropološko rešenje pod kojim je moguća i zamisliva egzistencija stanja opštedmštvenog političkog oslobođenja. Tu svoju viziju Marks je u „Komunističkom manifestu” pregnantno izrazio dijalektičkim aforizmom: „Slobodan razvitak svakog pojedinca uslov je slobodnog razvitka svih.” Na pitanje, da li je i kako je moguće ostvariti ovu viziju stanja opštedmštvenog oslobođenja, Marks je izložio svoju materijalističku koncepciju istorije u kojoj ekonomski činilac ima tako poznatu presudnu ulogu, bar ~u krajnjoj instanci”, kako to izričito kaže Engels. Naime, da bi dospelo u navedeno stanje opštedmštvenog oslobođenia društvo se prethodno kroz istoriju mora osloboditi stanja ekonomske nužde i postati dmštvo materijalnog izobilja, jer bez materijalnog izobilja svih nije objektivno moguća nikakva dmga dmštvena i politička jednakopravnost. U protivnom, dok su jedni okupirani pukom borbom za život (kao što je kroz čitavu istoriju do sada bilo), drugi su okupirani uslovima održania draštvenog mira i konzervacijom sopstvenog političkog gospodstva u stečenom materijalnom izobilju. Ovaj imperativ slobade svih, prema Marksu, ostvamje se u osnovi na zakonomeran način stalnim i neopozivim razvitkom proizvodnih snaga. Covekova subjektivnost, odnosno njegov stvaralački čin, ovde se ispoljava tako što je taj razvitak proizvodnih snaga rezultat njegovog otimanja iz stanja ekonomske nužde i borbe za goli, prirodni i biološki opstanak u dmštvu, da bi konačno mogao pitanje svoga postojanja postaviti kao pitanje svoga Ijudskog postojanja. Na pitanje koje su to društvene snage što će u okviru i u skladu s tom istorijskom zakonomernošću izvršiti i svesno izvesti ovu misiju opštedruštvenog oslobođenja, Marks je izložio svoju revolucionarnu politič-

DILEME PROLETERSKOG KONSTITUISANJA VLASTI