Gledišta

Drugo, čovek se ne oslobađa samo time što prestaje da bude biće ekonomske nužde, tj. samo time što prestaje da bude gladan i što istorijski napreduje u materijalnom izobilju. On se, naprotiv, oslobađa time što u sebi neposredno oslobađa svoju Ijudsku prirodu, definitivno dospevajući preko samoup ravne pozicije u stanje efikasnog stvaralačkog odnosa prema sebi samome i uslovima egzistencije s drugima. Treće, sledstveno izloženom, institucije društvenog i političkog života ovde dobijaju savršeno drugačije određenje. One su svagda kroz istoriju uživale status otelovljenog opšteg interesa, a realno su reprezentovale samo jedan poseban, najmoćniji interes u društvu, čime je data i njihova isključivo politička priroda. Kao naturena opštost društva, one su njegova iluzoma opštost, kako je to Marks već pokazao u svojoj kritici Hegelove filozofije državnog prava, jer su one u svojoj biti samo do opštosti uzdignuta posebnost. Ova nadmoćna posebnost, međutim, kao ideologizirana opštost nastoji stalno da sebi podredi i ukine svaku dmgu posebnost i individualnost, pogotovu onu koja takođe pretenduje na opšte priznanje. Stoga u svakoj političkoj vlasti skriveno, ali snažno obitava ideja totalitarizma i mtinska težnja da se pretvori u samostalnog tvorca poretka, umesto da ostane u statusu opredmećenog svesnog stvaralaštva Ijudi. U samoupravnom aktivizmu jednakopravnih Ijudi, međutim, te institucije bivaju reprezentovane same i ostaju čisti „saldo” slobodno manifestovanih razlika među individuama. Tačnije rečeno, one predstavIjaju puko opredmećenje svesno utvrđenih i dobrovoljno prihvaćenih uslova zajedničkog života svih. Stoga je u izvesnom smislu stvar čiste teorijske konvencije da li će ovo samoupravno iščeznuće i prevladavanje političkih institucija biti shvaćeno kao njihovo stvarno iščeznuće ili će ovi pojmovi pretrpeti temeljno redefinisanje u svetlosti realnog istorijskog napredovanja i afirmacije istinske opštosti dmštva. U svakom slučaju, ovi pojmovi u njihovom zbiljskom izdanju ne mogu biti dmgačije shvaćeni nego kao istinsko samoorganizovanje dmštva kroz realan život njegovih posebnosti. Cetvrto, politička vlast u dmštvu je jedan prolazan istorijski fenomen, i to se upravo jasno potvrđuje u uslovima ostvarene samoupravne pozicije svih, jer su njeni nosioci ovde svi, ali na jedan nepolitički način. To će reći da politička vlast, kao, po osnovu dmštvene nadmoći, oslobođena i osamostaIjena posebnost, ovde iščezava, jer samoupravna pozicija svih upravo po definiciji predstavlja likvidaciju svake institucionalne društvene nadmoći.

522

iAGOS ĐURBTIC