Gledišta

no mešaju pojedine dramske forme. Može se, međutirn, | reći da preovladava usmerenost prema studiju psihološkog i društvenog karaktera, kao i prema groteksno-satiričnim kontekstima. Pažnju privlači odsustvo avanturističkog filma, istorijske i kriminalne drame, filma strave, naučno-fantastičnog filma (science-fiction) itd. Prema tome, autori | s e i izborom tipa filma trude da izražavaju problematiku vlastite doživljavanc realnosti. Tip filma utiče i na karakter zapleta koji se kod sedam filmova ne može definisati jednoznačno a kod dniga tri je u sustini tragican. Sekundamo su prisutni epički, tragički i komički elementi. Uzevši u obzir tragičnu suštinu i orijentaciju ka psihološkun studijama, izuzetno se pojavljuju likovi koje možemo označiti kao ko : mičke. Ukoliko se pojavljuje, komičnost proističe pretezno iz situacija likova, a u jednom slučaju njen izvor je geg. Nasuprot tome, kod tri filma veoma je vidna ukupna orijentacija ka komičnom rezultiranju situacija. Završnice filmova su skoro uvek indiferentne, pomešane, nesigume. sa otvorenim krajem. U jednom slučaju je završnica filma sretna, u dmgom se završava nesrećno. Ovome otvorenom rezultiranju filmova odgovara i razrešavanje sudbina glavnih likova za koje se ne može reći da su prikazani kao uzor životne orijentacije ili kao reprezentami inoralnih vrednosti. Kcd svih filmova u pitanju su izmišljeni likovi; pa ipak filmovi se mogu smatrati verovatnom reprodukcij om životnih uslova. Kod dva filma izvestan značaj dobijaju i teme vizija, ali sa ciljem da se tačnije zahvati sama realnost. VREME I AMBIJENT FILMA Trajanje radnje pretežno se kreće u granicama od dva dana ili jedne godine. Radnja filma je, dakle, vremenski lokalizo- vana u relativno kratko razdoblje. Nijedan film ne zahvata period duži od godine dana. Retrospektiva se upotrebljava u tri filma. U toj vremenskoj dimenziji ne po- -i javljuje se zamena generacija ni starenje likova ili promene pericda Ijudskog života, već samo kratki vremenski isečci. Svi filmovi odigravaju se u vrem eto kada su snimljeni, to jest u šezdesetim; n godinama, sa izuzetkom jednog čija se radnja odigra- : va u godinama drugog svetskog rata, ali i njegova tematika b inspirisana je savremenom problematikom. Svi filmovi odigravaju se na teritoriji Cehoslovačke Republike, od toga 9 u Ceškoj, 1 u Slovačkoj, 6 direktno u Pragu, 1 u Bratislavi, 3 u sreskim gradovima i 2 u unutrašnjosti. Epizodne radnje su, međutim, lokalizovane i na drugi način. : Ambijent radnje pretežno je ambijent srednjih slojeva, 3 bilo nižih ili viših. Međutim nije u pitanju ni siromašan ni elitni ambijent. Životni ambijent radnika pojavJjuje se samo u jedncna slučaju, dva druga filma odigravaju se u ambijentu fizičkih radnika (učenik i mehaničar za oprav-

1592

DR IVO PONDELICEK