Gledišta

moći od rada i radnika i od cdgovarajućih elemenata klasnog strukturisanja đruštva. Ali ta sprega sadrži vlastite protivrečnosti i obnavlja opšte protivrečnosti robne proizvodnje. Iz tih protivrečnosti još jednom proizlaze tendencije društvenog raslojavanja i uzajamnog suprotstavIjanja društvenih grupa, održavanja rada kao najamnog i ekonomske vlasti nad radom, a na toj osnovi i ponovnog otuđivanja pohtičke moći od radnika. Društveno-ekonomski položaj radništva i karakter njegove delatnosti ostaje i dalje bitno protivrečan, jer revolucioname društvene promene radi oslobađanja rada i dalje izazivaju delimično obnavljanje najamnog bića radništva ili bar objektivnu mogućncst i tendenciju takvog obnavljanja. Stoga ima piimi važnost i revolucionama strategija usmerena ka razrešavanju ove osnovne protivrečnosti socijalistioke revolucije. Ah opredeljujuća komponenta te strategije radničko samoupravljanje übuduće dobija raztnjenije i nove kvahtativne osobine. ranoj fazi socijalističkog razvitka radničko samoupravljanje je uvreženo u ekonomske, političke i idejne procese kao zapreka i protivteža birokratskoj degeneraciji socijalizma. Na taj način bitno socijalistioka tendencija razlučena je cd ekonomske, političke i socijalne strukture birokratskog etatizma koji u ranom socijalizmu predstavlja supstitut i surogat kapitalističkog načina proizvodnje i građanskog društva uopšte. I u narednoj fazi, radničko samoupravljanje sprečava kvazi kapitahstički razvoj odnosa u proizvodnji vrednosti i osigurava da se socijahstički usmerena robna proizvodnja razluci od supstituta i surogata kapitalistlčkog načina proizvodnje. U toj analogiji izražava se kcntinuitet revolucioname strategije. Odlučan napredak u nastupajućem razdoblju nalazimo u tome što radničko samoupravljanje nije više spoljašnji činilac negiranja i revolucionarnog prevazilaženja načina prcdzvodnje i draštvene strukture sa jakim elementima klasnih odnosa, već opredeljujući unutrašnji činilac zasnivanja i razvijanja načina proizvodnje i društvene strukture, celokupnom svojom težinom upravljen na iskorenjivanje klasnih rcizlika i draštvenih suprotnosti. Odatle proizlazi i sledeća razlika: u prethodnom razdoblju radničko samoupravljanje zasnovano je i razvijano uporedo sa etatističkim ekonomskim i političkim posredovanjem, kao najava revolucioname samodelatnosti radnih masa; a u sledećem razdoblju privredni i društveno-politički razvoj u bitno socijahstičkom smera mcguć je jedino na bazi takve samodelatnosti. I najzad, u rahoj fazi samoupravIjanje je suzbilo i ograničilo krajnje posledice suprotnosti između ekonomsko-politiokog monopola i rada, ald se nije moglo protegnuti i na njihovo ukidanje; dok u nastupajućoj razvijenoj fazi samoupravljanje može potisnuti i isključiti kvazikapitalističke tendencije u proizvodnji vrednosti jedino na taj način što će iz korena iščupati sve vidove otuđivanja draštvene moći od radnika i zatrti izvore najamnog rada. U tom smdslu protdvrečnosti proižvodnje

1469

U ČEMU SU SNAGA I SLABOST SAMOUPRAVLJANJA