Gledišta

U CEMU SU SNAGA I SLABOST SAMOUPRAVLJANJA

1473

otpor stiMjski ili svestan i organizovan razvijenom vidu samodelatnosti revolucioname klase. Dalji tok socijalistioke revolucije zavisi od razrešavanja sadašnjeg dmštvenog zapleta. Zato naučno-teorijska optika treba da se približi uzrocima i uslovima tog zaplsta i pretpostavkama raspleta. Jedino na taj način mogu se pouzdanije utvrditi pozitivne vrednosti i istorijska ograničenja samoupravIjanja u ovom razdoblju socijalističkog razvitka, a razlučiti od „slabosti" koje nisu svojstvene samoupravljanju, nego su proizvodi oprečnog dejstva dmgih dmštvenih ' činilaca. 3. DRUŠTVENI ZAPLET NA PRELAZU IZ R.ANE U RAZVIJENU FAZU SAMOUPRAVLJANJA Zaplet je nastao u ekonomskoj stmkturi dmštva, a prostire se i potencira sukobom uzajamno nepomirljivih tenđencija u političkoj i idejnoj sferi. Osnovno obeležje zapleta je unutrašnje razlaganje ekonomske stmkture, celokupnosti odnosa proizvodnje, na bitno različite i uzajamno suprotstavljene tendencije koje predstavljaju tri istorijski različita načina proizvodnje; etatistički (svojstven ranom socijalizmu), kapitalistički i razvijeni socijalistički (radničko-samoupravnd). Ovaj duboki društveni sukob karakteriše jednovremeno i upctredo razvijanje i jačanje sve tri tendencije, njihovo sučeljavanje i uzajamno negiranje i potiranje u svim društvenim procesima i, usled toga, zaustavljanje razvoja materijalnog života dmštva i delimična paraliza materijalnih i dmgih dmštvenih procesa, Usled sticaja određenih dmštvenih uslova za nekoi vreme nijedna od suprotstavljenih tendencija ne može da nadjača, a svaka je zapletena u sukobu tako da pmža i mogučnost ispoljavanja različitih i suprotnih tendencija. Sve tri tendencije izbijaju u sferi dmštvene svojine, a njihov sukob reperkutuje se i na sfem privatne, cdnosno lične svojine. U vreme ovog zapleta formira se razvijena dmštvena svest, konstituišu dmštvene snage na strani bitno socijalističke (radničko-samoupravne) tendencije i pokreću radi radikalne dmštvene promene, prevage bitno socijalističfcih odnosa proizvodnje. Ni ovaj pokret ne može biti potpuno oslobođen uticaja suprotnih tendencija, jer se nijedna snaga dmštvenog napretka ne može namah i potpuno emancipovati. Zato mogućnosti pozitivnog, revolucionarnog raspleta treba prosuđivati po glavnora smeru dejstva drustvenih snaga u pokretu. U očekivanju prevuge bitno socijalističke tendencije ne mcže se pretpostaviti da če time potpuno iščeznuti elementi dmgih tipova odnosa proizvodnje. Njihovo potiskivanje i prevazilaženje može se protegnuti u toku dužeg razdoblja revolucije. - lementi tri tipa odnosa proizvodnje u sferi društvene svojine nastali su razlaganjem socijalističkog etatizma koji je imao duboko protivrečan karakter.