Jugoslovenski Rotar

strije u Bosni i Hercegovini, nastala Je potreba da se podigne fabrika u svrhu da se željezara u Varešu snabdeva s drvenim ugljenom.

Gornje njemačko društvo, uslijed nestručnoga rada kao i radi finansijskih Spekulacija, propalo je, pa je ta fabrika prešla u ruke društva ,,Holzverkohlungs-Industrie A. G., Konstanz™, u Njemačkoj.

Povoljnim koncesijama na polju dobave drveta iz državnih šuma, lignita (smedjeg ugljena) iz Kreke, velikim povlasticama na bosanskim Zeljeznicama za prevoz polu i gotovih fabrikata. osiguranom prodjom drvenoga retorinog ugljena željezari Vareš. oslobodjenjem sviju direktnih poreza, omogućeno Je toj fabrici još prije svjetskog rata. da se održi ı razvije do Jedne od najvećih fabrika ove vrsti u Europi. Po svrsetku svjetskoga rata, pripalo je ovo preduzeće prema versaileskom ugovoru naSoj drzavi, koja ga predaje god. 1920. na trogodišnji zakup „Prvom jugoslavenskom d. d. za Sumsko gospodarsivo ı industriju“ a isto osniva u g. 1922 zasebno društvo „.Destilacija drva d. d.. koje preuzima tu fabriku u zakup od države na 50 godina i započinje svoj rad 1 decembra iste godine.

Kao sirovina za ovu vrstu industrije služi drvo i to više bjelogorica ili tvrdo drvo. nego ernogorica ı meko drvo. Drvo se mora sJeći u dobu mirovanja sokova. t. J. kada sadrži najmanje vode. Oboreno stablo se iscjepa na cjepanice promjera 15—20cm a duljina 1—150 m ı tako iscepano ostavi na slagalištu. da se posuši. Na taj način vlaga drveta pada na cca 20%. Tako pesušeno drvo dolazi u peći. u kojima se vrši proces suhe destilacije. Glavne sastavine drveta. koje su važne za proces suhe destilacije su celuloza ı lignin. Na koji su način ovi medjusobno vezani. da li hemijski ili fizikalno nije potpuno razjašnjeno. Drugi spojevi. koji se nalaze u drvetu. nisu važni za samu destilaciju drveta. — Pod uplivom toplote celuloza ili lignin se raspadaju u čitav niz hemijskih spojeva. od kojih u najvećoj množini osim vode dolazi sirćetna kiselina ı metilni alkohol.

U sistemu peći s neprekidnim radom, kao što Je to slučaj i u Tesliću sam proces suhe destilacije drveta se vrši na slijedeći način:

Posušeno se drvo sa slagališta u posebnim vagonima prevlači u sušare. gdje se suši pomoću toplih gasova. koji ovdje dolaze direktno u dodir sa drvetom. a koji nastaju sagorevanjem smese generatorskog gasa ı gasova nastalih kod samog precesa destilacije. — Ovo sagorevanje se vrši u posebnim uredjajima. koji služe za grijanje peći. gdje se vrši proces suhe destilacije. Na taj način gasovi u pećima za destilaciju ne dolaze direktno u dodir s drvetom. U sušarama se snizi vlaga drveta na cca 10%. Tako sušeno drvo se prevlači opet zaJedno s vagonom u peći. u kojima počinje proces destilacije. Posle svršenog procesa u vagonu ostaje drveni ugalj. koji se hladi u zato odredjenim odjeljenjima. Proces suhe destilacije se obično reguliše prema temperaturi gasova. koji se razvijaju. a gdje to konstrukcija peći dozvcljava može se ovaj regulirati i po boji ı množini destilata.

1) Gasovi. koji se ne daju kondenzirati a sastoje se u glaynom iz: CO,, CO, H, CH, upotrebljavaju se za loženje.

2) Pare tekućih proizvoda rastavljaju se od gasova u posebnim hladnjacima. Kondenzirani se ostave u drvenim kacama. da se talozenjem odvoji katran cd drvenog sirćeta. Katran se preradjuje u sirovi kreozot, ulje za impregniranje u smolu. a drveno sirće na sirovo