JUS standardizacija

STANDARDIZACIJA

BILTEN SAVEZNE KOMISIJE ZA STANDARDIZACIJU

BEOGRAD AU ||| 00 1OJS/5 STRANA 93 — 118

TIPIZACIJA, STANDARDIZACIJA |I SPECIJALIZACIJA | NJIHOV UTICAJ NA SMANJENJE PROIZVODNIH

TROŠKOVA

Ovde donosimo izvod iz članka »Simplificazione, standđardizzazione, specializzazione e loro influenca sulla reduzione Mei costi. di produzione«. Ovaj članaka objavljem je u časopisu »RIVISTA DI INGENERIA« — br. 1 za 1954, a autor članka je Dr. Carlo Rossi, direktor Italijanske nacionalne organizacije za standardizaciju.

Svi eventualni interesenti mogu da koriste ovaj članaka u celosti na italijanskom jeziku, odnosno izvode iz toga članka na francuskom ili nemačkom jeziku, u prostorijama Savezne komisije za standardizaciju.

Wwvod

Nadamo se da će bez suviše teškoća i to, jednog dana koji nije daleko, biti postignut svetski sporazum o upotrebi jednog jedinog racionalnog sistema kao što je decimalni. Ovo bi bio samo jedan od lepih primera težnji svih naroda ka boljem uzajamnom. razume-–

ranju i tehničkoj i naučnoj saradnji, ma kojima se.

zasniva napredak i privredno blagostanje čovečanstva. Tako su u početku civilizacije pronađeni jezici i pisma, sistemi numerisanja i vrednosne skale potrebne za sporazumevanje, najpre u krugu svake zajedmice za razmenu misli i robe, a zatim sa susedmim zajednicama. To je dovelo do stvaranja opštijih propisa, odakle su proizišle šire unifikacije kao što je merenje VvIemena ili kalendara, koji se danas mogu smatrati najneophodnijim međunarodnim standardima.

Savremeni mnačaj standardizacije

Standardizacija, posmatrana pod tim aspektom, bilo da je spontana, ili da potiče od naših predaka, ili da proističe iz potrebe donošenja posebnih propisa U cilju disciplinovanja savremene industriske proizvodnie i obezbeđenja sigurnog razvoja civilizacije, takva standardizacija ima značaj koji prelazi svoju tehničku vrednost zbog svoje visoke društvene uloge. Zamisao ovakve standardizacije u majširem smislu pokazuje se, ustvari, kao ključni problem ljudske civilizacije. Bez standardizacije zaista je teško postići individualno i kolektivno blagostanje, koje je neophodna potpora svetskom miru. A io je toliko istinito, to se tako dobro shvata u najnaprednijim zemljama, da je na početku ovog veka započeo širok pokret za uvođenjem standardizacije, u kom je aktivno učestvovao veliki broj naroda povezanih međusobno međunarodnim organizmom, koji je na način nekog kompenzacionog ureda težio da uravnoteži sve dotad: raznolike interese porjedinih zemalja radi stvaranja standarda univerzalnog karaktera. :

Možda će se nekom učiniti da je ova izvanredna slika pomalo pretenciozna. Da tehmička # maučna standardizacija pretstavlja faktor mapretka; )i time bla gostanja, još bi se i moglo prihvatiti. Ali da prvenstveno i samo od nje zavisi sve pa, čak i svetski mir. to izgleda suviše smela pretpostavka. Potrebno, je da se dobro razumemo, da ove reči nebi bile rđavo shvaćene. Danas, kao što to svi znamo, trka u proizvodnosti je u modi, pa svi narodi koji moraju da rešavaju problem proizvodnje, raspodele i prodaje svojih proizvoda, učestvuju u mjoj manje ili više ubrzanim tempom. Treba imati u vidu da ne može biti nacionalnog i međunarodnog prosperiteta, bez porasta proizvodnosti, koja je izvor opšteg blagostanja. Pojam proizvodnosti ima, međutim, mnogostran izgled, koji zavisi od ugla pod kojim se posmatra. Prostije rečeno, najproduktivniji i tehnički najcelishodniji napor je onaj koji

omogućuje brzu i jevtinu proizvodnju opreme i potrošnih dobara.

Kao što vidite, ovo je lako reći, ali teško ostvariti, jer treba staviti u pokret sve poluge. Neke od ovih poluga su poznate od početka industrijalizacije, a. neke su naprotiv novootkrivene, naročito tamo gde su društveni, privredni i politički uslovi mnogo povoljniji nego u drugim zemljama, u kojima se danas radi o primeni ovih istih političkih, ekonomskih i društvenih doktrina. Proučavanje činilaca povećanja proizvodnje pokazalo je da su među njima najglavniji tipizacija, standardizacija i specijalizacija, a to su pojmovi koji se odnose kako na sredstva i sisteme proizvodnje, tako i ma samu proizvodnju u njenoj suštini. Bez pomoći ova tri činioca ne može se zamisliti da je moguće ostvaTiti blagostanje i mir ljudskog roda.

Tipizacija,

Šta je tipizacija? Posmatrano sa komercijalnog i produktivnog gledišta, to je organizacioni proces koji ima za cilj da se eliminiše rasipanje i to redukcijom preteranih raznolikosti gotovih proizvoda (ukidajući suvišne tipove, dimenzije i kvalitete), tako da se Dpostigne sniženje cena normalnih potrošnih dobara kroz sve faze proizvodnje, raspodele i prodaje.

Tipizacija može, međutim, da se protegne i na sirovine, poluobrađene proizvode, konstrukcione ele-

' mente, tehničke i administrativne postupke, metode

rada, javne i privatne usluge svih: vrsta, a uvek u cilju uštede vremena, radne snage i novčanih. sredstava.

U prvom slučaju tipizacija je funkcija više selektivne nego tehničke prirode, koju proizvođač vrši pri koncentraciji svoje delatnosti ma. određene artikle, na bazi komercijalnih razmatranja i statističkih analiza prodaje.

Sa svoje strane, potrošač podupire ovaj razvoj tipizacije orijentišući se prvenstveno na kupovinu tipiziranih proizvoda koje prodavac najradije drži u ma-–

- gacinu zbog veće potražnje.

Jasno je da se eliminisanjem izlišnog potrošač ne prisiljava na suviše ograničen izbor. Ako neka domaćica, naprimer, treba da kupi lonce od aluminijuma. zaista je nekorisno da postoji čitava skala prečnika za svaki milimetar, jer lonci mogu vrlo dobro da služe za sve potrebe i ako im prečnici variraju za 10 mm ili više.

U drugom slučaju funkcija tipizacije pojavljuje se kompleksnije alto se, naprimer, proučava sredstvo jedmostavnije, lakše, brže i bolje za izvršenje nekog rada, odbacujući sve suvišne i neefikasne pokrete koji bez potrebe prouzrokuju gubitak vremena i energije radnika i koriste na štedljiv način skupe mašine. Ako se ima na umu, da se izgubljeno vreme nikad ne može nadoknaditi, a. to je izgubljeno vreme novac, može se bez teškoće shvatiti ekonomski značaj tipizacije pri-