Narodno blagostanje — dodatak

stigne. pojeftiniende namirnica i usluga potrebnih, ха svakidašnji život. Na tai način mogućno је роубепје Кироупе snage činovničkih plata.-Čim zadružno snabdevanje obuhvata veći sektor, time ono postizava veći efžkat. Delatnost: Saveza ie mnozgostrana, ona se rasprostire na snabdevanje robom зуаke vrste, proizvodnju važnih životnih namirnica, građenje stanova, osiguranie svojih članova itd: Drugi važni preduslov uspešnom poslovanju je broino stanje članstva. I u tom pogledu. Savez postizava iz godine u godinu. sve veći uspeh. Krajem 19938 god. broj članova iznosio је 163.056, ха 9.629 članova više nego krajem prethodne. godine. Iz donje tablice se vidi kretanje broja pojedinih vrsta zadruga, članica Saveza, u toku poslednjih 10 godina.

Nabav. Kreditne Proizvodne Stanbene.Ukupno 1929 84 18 — 19) 114 1930 85 26 — 14. 125 1931 75 27 _ 14 116 1932 79 63 2 10 154. 1933 89 84 8 11 187 1934 92 97 5 12 206 1935 97' 119 5 10 231 1986 115 139 6 10 270 1937 125 161 7 1 304. 1938 130 167 9 15 322

Ukupna sretstva svih zadruga iznose 908 mil. din., za 17 mil. din. više nego prethodne godine. Od toga otpada na sopstvena sretstva 117 mil. din., 38% od ukupnih. Članski udeli iznose oko 45 mil. din., razervni fondovi 40 mil., a sopstvena štednja blizu 32 mil. din. Zadruge su postigle poslovni višak od 7.9 mil. din., za okruglo 1.26. mil. više nego prošle godine. Najveći je broj kreditnih zadruga, koje, sa 167 prema 161, čine skoro polovinu svih učlanjenih zadruga. Ukupna sretstva kreditnih zadruga iznosila su 147 mil. din., za 655 mil. din. više nego krajem prethodne godine. Od toga otpada na sopstvena sretstva zadruga 64.5 mil, prema 56.5 mil. din. Porast sopstvenih sretstava, koji je iznosio & mil. din., veći je nego povećaniza svih sretstava. Iz toga sledi da težište Нnansiranja sve Više prelazi na sopstvena sretstva. Porastu sopstvenih sretstava u naijačoi meri doprinelo ie povećanie stalne štednje, koja je porasla za 4.8 mil. na 25.2 mil. din. Ulozi u običnoj štednji takođe su se povećali, ali samo u manioi meri, za svega 1.6 mil. din. na 27.2 mil. din. Zadruge su u velikom obimu kraditovale svoje članove. Zajmovi su krajem 1988 god. iznosili okruglo 105 mil. prema 100.7 mil. din. Zajmovi su dodeljeni velikom broju lica. Ukupan broj dužnika bio je 56.529. Prosečan dug po dužniku iznosio je 2.977 prema 2.495 din. u prošloi godini. Povećanje broja dužnika i smanjenje prosečnog duga povolini su znaci, pošto se smanjio rizik poverioca pri takvom razvoju stvari. Po obrtnom kapitalu najvažniju ulogu u Savezu imaju još uvek nabavljačke zadruge, koje su prošle godine radile sa 150.9 mil. prema 143.33 mil, din. Scpstvena sretstva iznosila su 50.7 mil. prema 46.4 mil. din. Porast sopstvenih srefstava je vaći od povećania obrinog kapitala. Udeo sopstvenih sretstava u obrtnom kapitalu povećao se sa 32% na 33.5%. Prema podacima kojima Savez raspolaže robni promet iznosio ie 279 mil. din. prema 251 mil. u prethodnoj godini. Najveći promet po članu imale su zadruge' u Dravskoij, zatim u Vrbaskoi i Primorskoj banovini. Prosečan promet po članu iznosio је 4.082 din. Lager je obrnut 4.8 puta, kao i prošle godine. To ie dosta povoljan znak. U nekim banovinama, Vrbaskoj, Moravskoi i Dunavskoj taj odnos je povoljniji i penje se na nešto preko 5. Veliki deo robe prodat je na kredit. Od ukupnog robnog prometa 175 mil. din. otpalo је na Kredit, a nešto preko 104 mil. 37.4%, na prodaju za gotovo. KMre-

103

ditiranje robe stavlja zadruge, pred ozbiline. poslovne zadatke, pošto. na. tai način. postaje imobilan znatan deo sopstvenih sretstava. Ukupno potraživanje od zadrugara-dužnika iznosilo je krajem prošle godine 50.7 mil. din. prema 47 mil, što, ie 33.7% od ukupnih sretstava prema 32.9% na kraju prethodne godine. Rezultat poslovania nabavliačkih zadruga bio ie povoljniji nego. u prethodnoj godini. Čista ušteda svih zadruga. iznosila je 6.3. mil. din., za 1.3 mil. više nego prefhodne godine, što čini 2.599% od kupovne vrednosti robe prema 2.19% u prošloi godini.

Rad stanbenih zadruga ioš je u početnoj fazi. One su imale 6.7 mil. din. raspoloživih sretstava, od toga 1.4 mil., 24%, sopstvenih. Vrednost sopstvenih nepokretnosti iznosila je 2.3 mil. din. prema 2:55. mil. u pr>thodnoj godini. Proizvođačke zadruge pokazuju lep napredak. U toku prošle godine stupila je u članstvo i Proizvođačka novinarska zadruga. Naiveći udeo tih zadruga čine železničarske pčelarske zadruge. Ukupna sretstva iznosila su 4.6 mil. din., od čega su 2.8 mil. sopstvena.

Kao krovna organizacija svih tih zadruga Savez održava vrlo uske poslovne veze sa svojim članicama. On je njihov liferant i poverilac. To se vidi iz donie tablice bilansa.

Račun izravnanja

Aktiva 1935 1936 1937 1938 u hilj. dinara Blagajna 71 247 218 2.847 Тек. гас.: _ novčanih zavoda 848 1.320 726 zadruga 83.738 89.529 100.158 101.379 raznih dužnika 12.247 11.420 13.107 14.496 Hartije od vrednosti 4.468 4.208 5.683 6.014 Roba 5.450 3.075 3.527 3.794 Ne•pokretnosti po otp. 34.483 35.374 50.608 57.269 Nameštai i pribor 1.197 1.670 5.416 5.931 Inventar mlinova 374 — = Razna aktiva 256 255 1172 5.141 Prenosni računi 148 486 117 109 Pasiva Glavnica po čl. 70/2 zak. 76.467 78.472 98.568 110.168 Glavnica po čl. 70/4 zak. 56.905 59.506 62.186 65.747 Ukupna glavnica 133.379 137.978 160.754 175.915 Članski udeli zadruga 758 789 1.375 1.735 Fondovi 2.158 3.016 5.971 6.603 Zbir sopstvenih sret. 136.278 141.783 168.100 184.258 Poverioci 5.276 4.991 11.088 11.990 Prenosne pozicije = Boa 18 31 Ušteda — poslov. višak 1.729 810 1.526 700 Zbir bilansa 143.277 147.584 180.733 197.064

Savez gotovo i nema tuđih sretstava. Poverioci iznose 192 mil. din. prema 11 mil. i 5 mil. u prethodnim godinama. Oni pokazuju porast u poslednjim dvema godinama. Ali njihova visina još je uvek neznatna prema sopstvenim sretstvima. Zadruge članice potražuju samo neznatne iznose. Najveći povarioci Saveza su: Poštanska štedionica, Narodna banka, razne firme za robu, Penzioni fond Savezovih činovnika i razna lica za prodate nepokretnosti i zgrade. Od zbira bilansa, koji je iznosio 197 mil. din. prema 181 mil., 147 mil. i 148 mil., na sopstvena sretstva otpadaju 184 mil. prema 168 mil., 142 mil. i 136 mil. din. Najveći deo sopstvenih sretstava čini glavnica sa okruglo 176 mil. prema 161 mil., 138