Narodno blagostanje
27. март 1937.
Iz uredništva 4
НАРОДНО БЛАГОСТАЊЕ
Страна 195
NAŠE SAMOUPRAVNE FINANSIJE U 193536 GOD.
| VELIKI PORAST OPŠTINSKIH PRIHODA 0 DRAVSKOJ BANOVINI i ŽIVLJA PRIVREDNA DELATNOST NEKOLIKO 0 __________- _ МЕКН СКАБОМА
Do 1933 g. statistika samoupravnih finansija, koju”
vodi Ministarstvo finansija, delila je sve opštine na. dVe
grupe: gradsko-varoške i seoske. Nevolja je bila u to-
me što su najraznovrsniji tipovi i veličine opština došli pod pojam gradsko-varoške. Zakon o opštinama od 14 marta 1933 g. nabraja poimenično 75 opština i naziva ih gradovima, pa je i uredništvo statistike samo-
upravnih finansija izvršilo novu podelu, bacajući u jed-
nu grupu velike opštine (u Биахебкој 1934/35 1 1935 36 god. bilo ih je 72), a sve ostale u drugu gru-
ри (1934/35 2. 3.781 1 1935 36 g. 3.785). Оргаудапоз!
ove podele ne može se poreći, ali je u toliko maleroznija terminologija. Drugoj grupi dato je ime »opština«, a prva se naziva »gradska opština«. Kako je i jedno i drugo opština, to je logički nedopušteno da se službeno jedna grupa naziva »opština«, a druga »gradska opština«. Ništa ne bi smetalo da je ostala stara terminologija: gradske i seoske opštine. Međutim, kad se ona napustila, onda je jedino umesno bilo nazvati jedne velikim, a druge malim opštinama. Mi ćemo se u izlaganju služiti ovim terminima, te ćemo mesto službenoga »opštine« (a to su ustvari seosko-varoške opštine) upotrebljavati izraz »male opštine«, a mesto »gradske opštine« izraz »velike opštine«. ;
Finansije naših samouprava u budžetskoj 103536 .
god., prema podacima Ministarstva. finansija,!) pokazuju nešto drukčiju tendenciju nego u nekoliko prethodnih godina. Tako su n. pr. u 1034 35 budž. god. izvršeni rashodi malih opština povećani za 2,5% а ђаnovinski za 7%, dok su se kod velikih opština smanjili za 5,5%. Međutim, u prošloj budžetskoj godini izvršeni rashodi malih opština su se smanjili za 5,5%. na 669,6 mil. din., te su manji i od onih u 1933 г., а уегоуа то i od onih za poslednjih 10 godina. Skoro nepromenjeni su ostali banovinski, sa 770,6 mil. din., dok su se oni velikih opština povećali za 176,2. mil. din.-ili 12,5%, na 1.374,9 mil. i premašili su one iz. 1039 g. U ukupnom povećanju rashoda velikih opština učestvuju Zagreb i Beograd sa 60%. Upadliivo je vrlo veliko povećanje Skopske opštine (za 81,7% na 35,2 mil. din.), a ono је došlo zbog velikih 'elektrifikacionih, radova, zatim po-
većanje kod 4 grada u Dravskoj banovini, i to kod: Ljubliane za 9,4% na 117 mil din. i ostala tri grada. - и za 53,5% na 79,5. mil. din. Ovih sedam gradova. pove- U TV ВАНОЦА певпата. ćali su svoje rashode ukupno za oko 160 mil. ·din., a 0 hoda naših n. Više za —
to je imalo za posledicu i porast ukupnih ra samouprava и 1935 36 с. па 2.830,1 mil_ 4,2% od onih u 1932 god. i 4,6% и 1934/35 с, а та. nje od maksimalnih u 1031 e. za 17%
Smanjenje izdataka je kod svih malih opština, sem –
onih u Dravskoj banovini, gde je povećanje za 7% pre-
ma prethodnoj budžetskoj godini. Restrikcija se. kreće
samoupravnim budžetima za 1935,36 god., Ministarstvo linan sila, 1936. O
2) Pregledi izvršenih rashoda. i ostvarenih prihoda bo 5
od 0,7% kod Primorske do 16,9% Код Могаузке, а _ ргеко 10% je kod Vrbaske i Vardarske banovine. Ta_ kođe je smanjenje rashoda i kod svih 7 gradova u Zet-
skoj banovini,i od većih gradova u drugim banovinama kod: Niša (za 10,8%), Novog Sada, Splita i Sarajeva.
Ukupni lični izdaci svih samoupravnih tela u
: 103536 e. izneli su 718,6 mil. d., manje za 9,1 mil.
nego и: 1934/35 g., a smanjio se i njihov procentualni udeo sa 27,0% na 25;,4%. Kod banovina su se ovi izdaci smanjili za 4,7 mil. na 1569 mil. i malih opština za 9,5. mil. na 238,1 mil., a povećali se kod velikih opština za 4,8 mil. na 322,8 mil. dinara. Lični rashodi pretstavljaju više od trećinu svih izdataka malih opština .(35,6%); kod velikih opština je njihov udeo 23,5% i banovina 20,4%..
Promene na strani ličnih izdataka su sasvim neznatne, dok su one kod materijalnih nešto veće. U 1035/36 budž. god. ukupni materijalni rashodi naših samoupravnih tela, uračunavši tu i cestne odbore u Dravskoj banovini, iznosili su 2.112,3 mil. din. i povećali su se za 142,6 mil.: din. prema 1934/35. god. Male opštine smanjile su ove izđatke za 32,0 mil. na 431,5 mil. din. i to je smanjena anuitetska služba zajmova za 252 mil. i razni nepredviđeni rashodi za blizu 5 mil. dinara. Verovatno da je najveći deo smanjenia anuitetske službe posledica zakonskog sniženja kamatne stope kod zajmova. Jedino su materijalni izdaci povećani u Dravskoi banovini za 4,4 mil. na 72,0 mil. i Primorskoj za 1,4 mil. na 22,1 mil., a vrlo je veliko smanjenje u Moravskoj i Vardarskoj banovini. Banovine su povećale materijalne izdatke svega za 3,8 mil. na 613,7 mil., a velike opštine za 171,5 mil. na 1.052,1 mil. dinara. Kod skoro svih glavnijih pozicija je nastupilo povećanje i najvažnije je kod anuitetske službe, više za 35,4 mil. na 246,5 mil. i kod preduzeća, koja se vode u režiji, za 60,5 mil. na 313,4 mil. dinara. Ova druga
promena ima značaja samo za mali broj gradova. Tre-
ćina svih izdataka preduzeća u režiji kod velikih opština otpada na. Zagreb, sa 106,8 mil. din.; Beograd je na drugom mesfu sa 77,7 mil. i Ljubljana na trećem sa 48,0 mil. dinara. Još oko 50 mil. otpada na nekoliko
- gradova u Dravskoj i Savskoj banovini, dok je kod svih
|) -U budžetskoj 193536 g. kod naših samoupravnih tela, na strani rashoda, posmatrano u celini nisu па-
stupile krupnije promene. Najkarakterističnila promena je, svakako, porast prihoda i kod velikih i kod malih _ opština u Dravskoj banovini, kako materijalnih tako i ličnih, dok |e u drugim krajevima tendencija obrnuta, izuzimajući nekoliko većih gradova.
| Restrikcija izdataka |e u |ačoj meri nastavljena u banovinama na jugoO-istoku (Moravskoj, Vardarskoj i Zetskoj). Poveća-
nje rashoda |e izazvano življom privrednom delatnošću „nekoliko naših najvećih gradova. Veći izdaci za anuitet_Ssku službu kod gradova verovatno da su posledica tač0 nijeg ispunjavanja obaveza po ranijim zajmovima.