Nova Evropa

dovnih saopštenja, najbolje je pokazalo koliko je pozitivan rad Kongresa Manjina, što Je naročito istakao i poznati publicist Viljem Marten — u svom uvodniku u »Journal de Genčve« povodom Petog Kongresa — ovim rečima: »Što je odista zanmimljivo kod ovog pokreta, i što treba naglasiti, jeste činjemica, da je pozitivan i konstruktivan...« Više od tri-četvrtine članova Petog Kongresa bili su bivši ili sadašnji narodni poslanici, pa i ta činjenica svedoči, da se kod ovih sastanaka ne radi o raspravljanju zainteresovanih privatnih osoba već o većanju političkih i nacijonalnih prvaka. narodnih manjina koje i evropske vlade takovima smatraju. Gotovo svi izaslanici ma Kongresu imali su akademsku spremu, a mmogi su i publicistički aktivni; većina ih je tek ovom prilikom uzela učešća u medjunarodnoj akciji,

Kao što se vidi iz pobrojanih grup4, i iz spiska delegata na Kongresu, na ovim većanjima uzima učešća velika većma evropskih narodnosti, Broj učesnika bio bi i veći, da nije Kongres odmah s početka stao na stanovište, da se pripuštaju samo fakve бгире koje odista sačinjavaju kulturne zajednice. Ovo je stanovište kroz godine podvrgavano reviziji, pa bi se danas uslovi za prijem ma Kongres i učestvovanje u raspravljanju mogli formulisati na sledeći način: svaka nova бгира, koja želi da pristupi, mora biti organizovana u državi u kojoj se nalazi, i mora pokazati izvesnu vlastitu nacijonalnu kulturnu volju; ova se volja pretpostavlja, ako je većina grupe za učestvovanje na Kongresu, ili ako mije protivna tome, — anače se ta volja mora manifestovati kod drupe koja se prijavljuje nekim kolektivnim kulturnim životnim shvatanjem i izražajem trajne vrednosti, Pritom imaju grupu zastupati delegati koji su — osim kod naročito predvidjenih i utvrdjenih izuzetaka — gradjani odnosne države, te i žive na njenu području, S ovim uslovima sadlasile su se i grupe koje su — prilikom III KonBresa — istupile (Poljaci, Danci, i Lužički Srbi, iz Nemačke, i Poljaci iz Letonije, Litavske, Češkoslovačke, i Rumunije), i koje se još nisu formalno vratile na Kongres, zbog pitanja grupe nemačkih Friza, koju Kongres još nije mogao primiti zato što ne ispunjava gornje uslove.

U svakom slučaju, glavni pokretači ove akcije narodnih manjina u Evropi mogu biti zadovoljni plodovima svoga dosadašnjeg rada, Na sastancima prvih pet Sodina Kongresa preiresena su svestrano sva pitanja i svi činioci narodnosti ı narodnih manjina, pa su razbistreni mnogi pojmovi na osnovu kojih će se moći dalje pozitivno raditi, Od naročitog su značaja bila neka pitanja, kao što su: odnosi narodnih manjina i njihovih grup4 prema državi, prema njihovu vlastitom narodu, prema Društvu NarodA, prema Evropi kao celini, i prema raznim medjunarodnim ustanovama i savezima koji se bave

428