Nova Evropa, 26. 12. 1934., str. 28

slabe strane. Samo što, pri svim tim slabim stranama koje su dovoljno poznate, ekonomski protekcijonizam nikad nije bio tako jak kao što je danas, i nikada nije bio tako univerzalan kao što je danas, kad su mu pribjedle ı države koje su decenijima bile pijoniri slobodne trgovine.

U uvodu svoga djela, pisac ističe da pod riječju »protekcijomnizam« treba razlikovati dva pojma: protekcijonizam Као ekonomsku doktrinu, i protekcijonizam kao granu državne ekonomske politike, On u svojoj knjizi tretira samo prvi pojam, naime doktrinu. I nema sumnje, da je sa te strane problem riješio dobro, dapače odlično, jer Je veoma jasno i ubjedljivo prikazao svu štetu i apsurdnost i ranijeg i današnjeg protekcijonizma, On, uostalom, ima pravo ı kad traži, u općem. ekonomskom i socijalnom interesu, da se carinske ograde i prepreke poruše,. Samo, koliko ima izgleda da takav zahtjev bude danas prihvaćen i izveden?

Protekcijonizam je bitno izmijenio ekomomsku strukturu pojedinih država. Imdustrijske države bilježe znatne uspjehe u podizanju svoje poljoprivrede, a agrarne države opet na polju svoje industrije; uspjehe Ikoji će ih, u pogledu mekih artikala, osloboditi inozemnih produkata čak i onda alo bi se carinska zaštita sasvim ukinula. Nove privredne orijentacije, naročito tendencija autarkije, mvestirale su teške milijarde koje bi ukidanjem protekcijonizma dijelom, a u mnogo slučajeva i sasvim, bile izgubljene, Osim toga, protekcijonizam Je danas alimentiran dobrim dijelom nesamo carinama nego i valutnim mjerama, kao ograničenjem uvoza, kontingentiranjem i nedavanjem deviza za pojedine artikle, Protekcijonizam se, napokon, danas forsira i u svrhu narodne odbrane, budući da sve države idu zatim da, u slučaju rata, budu mezavisne od inozemstva, pogotovo Za agrarne produlte i za industrijske artikle potrebne za vodjenje rata. Naš pisac doduše navodi kao neuspjeh autarkijskog nastojanja situaciju Njemačke za vrijeme Rata, koja je oskudijevala artiklima ishrane kao i mnogim mdustrijskim sirovinama iako je svoj teritorij bila proširila do Rusije, Balkana, i Turske; medjutim, Njemačka, baš s obzirom na tu nestašicu za vrijeme Rata, kao malo koja država forsira danas autarkiju. Uopće, može se reći da pisac formalno ima pravo: svi njegovi navodi i zaključci mogu biti tačni; ali se u praksi, i to na svim stranama, radi upravo obratno od onoSa što om traži, — a..o tome se mora voditi računa,

Pitanje stručne revizije privrednih preduzeća tretira Dr. Zlatan Ružić u knjizi »Revizija privrednih poduzeća; principi, tehnika, historija« {Zagreb, 1934). To je pitanje postalo veoma akutno i ono se ni kod nas ne daje više izbjeći. Da smo imali instituciju stručnih i pouzdanih revi-

458