Nova Evropa

Kanije spomenuti Ibrahim elendija Roznamedži sagradio je iz svojih sredstava vodovod i vodu doveo iz rječice Radobolje, i otada su u Mostaru bila dva javna kupatila na dvije obale Neretve: jedno, kod Tabačke Džamije, prestalo je raditi prije više od sto godina; a drugo, kod Sinan-pašine Džamije, radilo je do iza okupacije. Moderno kupatilo u Mostaru načinjeno je tek pred Svjetski Rat,

Ovdje treba spomenuti i dva mauzoleja: jedan iz godine 1760, bogataša Hadži Mehmeda Krehe, pokopanog uz Ćose-havadže Džamiju; a drugi iz 1830, velikog mostarskog teološkog učenjaka Mustafe Ejubovića (Šeh Jujo), u groblju kraj Šarića-džamije, Karakteristika ovih mauzoleja Je, da nemaju krova nego samo početak kupole, krugljastog. odnosno eliptičkog oblika. nad pandantivima koji se započinju na kapitelima kamenih stupova,

Sahat-kula, četverouglast toranj čiji je krov četverostrana piramida, zadužbina je neke odlične muslimanke, koju narodna predaja zna pod imenom Šarića-kaduna,. Sahat je iskucavao 4 la turca, tojest u zalaz sunca Je bilo 12 sati svakoša dana u svako doba godine,

Dobrotvornih ustanova, kao što su imareta (besplatne sirotinjske kuhinje} i musafirhane {besplatna konačista za strance), nestalo je davno. Danas nema ni njihovih zgrad4.

I danas je Mostar, barem onaj stariji dio uz stari most s obiju obala Neretve, dosta privlačiv za stranca, jer je još nešto očuvano od starijeg istočnjačkog tipa; ali je još interesantnije, da Mostar nije nikad bio pravo istočnjački grad, negSo istočnjačko-primorski, Još ima uzanih ulic4A, kamenih krovova, makar da su išarani modernim pokrovom, crijepom; još ima stepenastih prelaz4 iz ulice u ulicu, Kad bi se to brižno čuvalo, nema sumnje da bi Mostar bio za stranca interesantniji. Ali Mostar nema nikakvo konzervatorsko društvo, pa mjesto čuvanja starina često se one ruše ili samo nagrdjuju. Dovoljno je spomenuti ono čudo od neukusa, mauzolej Osmana Gjikića, koji se podiže nasuprot Karagjozbegove Džamije. U gradu koji i malo cijeni svoju prošlost i kojega gradjani imaju razumijevanja za starine i njihovu originalnost, što najviše doprinosi karakteristici jednođa mjesta i što privlači strance-turiste, to se ne bi smjelo desiti, Fiziognomija orijentalno-primorsko8 Mostara je već dobrano narušena, a ono što je ostalo trebaju Mostarci ljubomorno čuvati,*)

Alija Namoetah.

*) O Mostaru su izišle dvije monografije na njemačkom jeziku: Karl Peez, »Mostar und sein Kulturkreis« (Leipzig 1891); i Robert Michel, »Mostar« (Prag 1909), Opširnije o Starom Mostu sam napisao u listu »Napredak« (Sarajevo, 1932, br, 11—12) članak koji je poslije i posebno otisnut,

235