Pravo i privreda

ovakvom promenom trebalo je rasteretiti privredu, odnosno poslodavce, i određen deo poreskog tereta prebadti neposredno na zaposlene. 2. OBJEKT OPOREZIVANJA - ZARADE I DODATNA PRIMANJA Pod ličnim primanjima u smislu Zakona o porezu na dohodak građana Republike Srbije podrazumevaju se, prvenstveno, prihodi koje obveznik ostvari po osnovu radnog odnosa, odnosno po osnovu ugovora o povremenom ili privremenom obavljanju poslova, pod uslovom da Zakonom nisu izuzeti od oporezivanja. 1 To su: zarada (plata) za redovan rad, zatim zarada članova upravnog ili nadzornog odbora preduzeća, zarada funkcionera, pdpravnika, naknada članovima akademije nauka i umetnosti, naknada za rad van redovnog radnog vremena i u neradnim danima, naknada za vreme bolovanja ili odsustva sa posla, primanja profesionalnih sportista i dr. Pošto veliki broj preduzeća, u svrhe izbegavanja ili smanjivanja poreza, jedan deo zarade isplaćuje u naturi, poreski propisi nalažu da se oporezivanju izlože ne samo redovna lična primanja zaposlenih, već i sva dodatna primanja koja obveznik, u vidu robe ili na drugi način, primi od poslodavca. Ovakvo rešenje je, iz istog razloga, prisutno u najvećem broju savremenih poreskih zakonodavstava. Potpuno je očigledno da je ekonomska, a time i poreska snaga, odnosno sposobnost zaposlenog lica uvedana ukoliko on, pored redovnth novčanih primanja, jedan deo zarade dobije u obliku tzv. fringe benefits. Različite naturalne naknade i dodaci mogu se isplaćivati zaposlenima bez ikakvog ograničenja u pogledu njihovog iznosa, s tim što se na iznose preko onih utvrđenih Opštim kolektivnim ugovorom plaćaju porezi i doprinosi. Plaćanja poreza i doprinosa oslobodene su samo taksativno nabrojane naknade iz člana 16. Uredbe o zaradama za vreme primene sankcija medunarodnih organizacija (u kasnijem tekstu: Uredba o visini zarada) 2 , i to u utvrdenim iznosima; - naknada troškova prevoza u javnom saobraćaju radi odlaska na rad i povratka sa rada do visine cene prevozne karte; - mesečna naknada za ishranu u toku rada do 50% GNZ (tj. do 10,00 dinara); - dnevnica za službeno putovanje u visini do 12% GNZ (do 2,40 din. dnevno); - dnevna naknađa za povećane troškove rada i boravka na terenu do 5% GNZ (do 1,00 dinar): - otpremnina kod odlaska u peoziju u visini šestostruke GNZ (do 120 dinara). - regres za korišćenje godiŠDjeg odmora .... do visine najniže cene rada koju utvrdi poslodavac za mesec u kome se vrši ispi.'ta. Ukoliko je neko od navedenih primanja isplaćeno u iznosu iznad onog koji je predviden Opštim kolektivnim ugovorom, osnovicu za obračun poreza, odnosno doprinosa čini samo razlika isplaćenog dodatnog primanja i visine istog primanja iz Opšteg kolektivnog ugovora, odnosno iz Sana 16. Uredbe o visini zarada. Primera radi, ukoliko se topli obrok isplati u iznosu od 20 dina r a, usnovica za oporezivanje je 10 dinara (20-10). Posebna dilema se javlja u vezi sa (ne)oporezivanjem otpremnina. 3 Do nedavne izmene člana 21. Zakona o porezu na dohodak gradana otpremnina se smatrala ličnim primanjem

1 Član 9. Zakona o porezu na dohodak gradana, "Službeni glasnik RS" br. 76/91, 9/92, 20/92, 20/93, 29/93, 48/93, 67/93, 19/94. 2 "Službeni glasnik RS", br. 10/1994. 3 Gordana Kesić, "Obračun poreza i doprinsa iz primanja zaposlenih iiz drugih primanja građana",

324

Mr Gordana Ilić-Popov, asistent Pravnog fakultela u Beogradu