RTV Teorija i praksa

nemogućnosti da se ostvarenja Šekspira (Shakespeare), Dostojevskog, Tolstoja i drugih (spominjemo najčešće ekranizirane pisce) prenesu iz literarnog u filmskd kontekst Obrnutih slučajeva zasad ima malo, no nisu slučajni ni zanemarljivi: po sjajnom scenariju odnosno filmu 2001: svemirska odiseja Artur Klark (Arthur Clarke) napisat će roman ni izdaleka uspio kao što je originalno idnematografsko djelo. Jedina iznimka vjerojatno je film Ponoćna zvona Orsona Velsa (Orson Welles), koji je smionim povezivanjem fragmenata iz različitih Šekspirovih drama i nadahnutim dopisivanjem napravio djelo u isti mah velsovsko po profilu i šekspirovsko po biću. Ovo, naravno, nudimo kao savršeni primjer iznimke koja potvrđuje pravilo. 3. Problemi ekraniziranja umjetničkih djela mogu se sagledati u sledeča tri globalno opisana slučaja. Prvi se javlja kad je filmski ili televizijski projekt zasnovan na težnji da se određeno književno djelo u ukupnosti i vrijednosti svoje strukture prenese na ekran. Za nas, bio bi to slučaj ambicije kojoj je cilj da na velikom ili malom ekranu rekonstituira Andrićev roman Na Drini ćuprija. Kinematografija do danas nema ostvarenja koje bi ovakvu mogućnost potvrđivalo nimalo slučajno јег se radi o nemogućem. Filmom se, da kažemo najkrače, mogu posvojiti neki fakti literarnog djela, no čak i ti fakti na ekranu izgledaju sasvim drugačije, uspostavljaju nova otjelotvorenja i međusobne relacije značenja. Drugi slučaj javlja se kad sineast pokuša na bazi određenog literarnog dometa dospjeti do kongenijalnog filmskog rezultata, ali umjesto direktne ekranizacije pribjegava vlastitom filmskom strukturiranju i izgradnji nove kinematografske cjeline. U našem slučaju, to bi značilo da se autor na svoj način bavi mostom na Drini, nastoječi vlastitim sredstvima i usiovnostima svog medija dostiči veličinu literarnog originala. Ovo nije nemoguće ali je malo vjerojatno: zato što u okvirima filmske poetike traži duh i talenat onakvog raspona kakav je Andrič u ordinatama literarne poetike. Treći slučaj jedini posjeduje neke praktične Sanse: da se na bazi određenih literarnih motiva (shvaćenih kao poticaj za originalnu i nezavisnu kreaciju) pristupi vlastitom umjetničkom modeliranju