RTV Teorija i praksa
Govoriti se može samo ako je govor izveden iz jednog jezika, dok je jezik mogućan tek povodom govora, jer govor pokreće razvoj jezika. Tako se jezik i govor nalaze u odnosu „uzajamnog osmišljavanja“ 4 . Oni su deo jedne celine, a pokušaj njihovog razdvajanja jeste, zapravo, ..proces stvaranja smisla" 5 . Ova notoma dijalektika odnosa Jezik/Govor, koja ima svoje korene još u Sosirovim lingvističkim istraživanjima 6, od dalekosežnog je značaja za razmatranje prirode govora svojstvenog mediju radija. I to ne samo za onu vrstu govora koja se tiče čisto lingvističkih problema (govor van medija i govor u mediju) već i za onu koja ima veze sa samim medijem kao složenim sistemom značenja (govor medija). Naime, pojam Jezik/Govor sadrži obilje mogućnosti za ekstra ili metalingvistička izvođenja, pa se taj metod. kako nam semiologija pokazuje, može koristiti i za analizu nelingvističkih sistema značenja. Radio je složen sistem masovne komunikacije u koji su uključene različite supstance: smisao na radiju zajedno stvaraju govor, muzika, šum, tehnikamedijaitd. Tako ćemo. koristeći se donekle modifikovanom lingvističkom metodologijom, prilikom razmatranja specifičnosti značenja medijskog sistemaradija, određene klase fakata uvrstiti u kategoriju Jezik (radija) a druge u kategoriju Govor (radija). Prema već navedenoj podeli, pojam Jezik/Govor u mediju radija pojavljuje se kao trostepeni sistem odnošenja: Jezik/Govor radio-subjekta jeste materijal za oblikovanje jezika, odnosno govora па radiju, a ovaj, opet, postaje deo, prost element složenog sistema medija, koji na taj način izgrađuje sopstveni Jezik/Govor. To znači da se jedan jezički sistem (jezik radio-subjekta) u kontaktu sa medijem formira kao metajezik radija, a on, opet, postaje jezik-objekt jednog novog metajezika - jezika medija. U prvoj i drugoj instanci ovog odnosa imamo posla sa ~pravim“ jezikom, dok se na trećem nivou bavimo nelingvističkom supstancom, drugostepenim jezikom (jezikom radio-medija). Isto važi i za drugu stranu čitavog tog procesa, za govor. Dakle, na delu sa tri sistema značenja „uzglobljena" jeđan u drugi: čovek koji govori na radiju koristi, kao osnovni materijal, svoje govorno iskustvo stečeno tokom života; u kontaktu sa medijem, taj govor dobija posebna svojstva, te postaje
4 Rolanßart, „Klementi semiologije", u: Književnost, milologija, semiologija. „Nolif'.
Beograd, 1979, str. 289. 5 Jbid„ str. 289.
6 F. de Sosir. nav, delo.
50