RTV Teorija i praksa

komponovanja upuštaju u improvizaciju koja za rezultat daje veći broj, čitavu seriju tematskog materijala, iz koga se vrši promišljen izbor. Izabrani materijal se zatim dorađuje, prilagođava već fiksiranom delu, kao i odeljku koji treba da sledi. Sve se to uklapa u unapred zamišljenu ideju formalne arhitekture dela, od čije fizionomije će zavisiti vertikalna struktura zvuka, tonski slog i instrumentadja kojom se obezbeđuje i ođgovarajući kolorit. Kompozitori koji se služe ovim melodom najčeće su vezani za klavir, zbog čega ih je još Bah (Bach) nazvao „klavir-husari”. Polifone ili serijalne muzičke strukture, međutim, zahtevaju kompozitorski prilaz, u čijoj je osnovi metod progresivne konstrukdje. Ovde, naravno, jedva da ima mesta bilo kakvoj improvizadji. Estetika selekdonisanja je vođena čvrstom logikom tonalnog razvijanja, iz koga proizilazi i shema arhitekture forme. Metodi'komponovanja postaju još raznovrsniji kadase obuhvate i žanrovi, kao što je operska muzika u kojoj autor vodi računa o sadržini iversifikaciji pevanog teksta, o razvoju dramske radnje i scenske situacije. Pri tomje izgradnja fonne koja je u operi osuđena na muzičku fragmentamost - duboko uslovljena scenskom dramaturgijom čiji čvrst kostur nadoknađuje taj nedostatak. Na terenu prograrriske muzike logika i metod komponovanja nužno zavise od vanmuzičke sadržine, čija je transpozidja, muzičko uobličenje, glavni cilj kompozitora. Sadržinateme koja je uzeta „spolja”, najčešće iz poezije, slikarstva ili istorije, zatim njena emotivna atmosfera rtramski razvoj, usloviće i muzički oblik, рп čemu autor poklanja posebnu pažnju koloritu, instrumentaciji o efektnom zvuku. Tako programska muzika predstavlja prvi korak, „iskoračenje” kompozitora sa terena čiste muzike. On ovde vodi računa o vanmuzičkim elementima koji snažno utiču na metod komponovanja i na fizionomiju dela. U tome vidimo bitnu, ako ne potpunu sličnost sa nekim osnovnim muzike. U filmskoj mizici pomenuto iskoračenje je potpunije, jer su vanmuzički elementi istovremeno i razlog ove muzike, čiji cilj nije da ostane na svom terenu, kao opera ili programska muzika, već da se uklopi u složeniju interanističku celinu, gde postaje funkcionalni deo nečeg više nije muzika. Postupak kontrolisane improvizacije, i još više pažljiv izbor matei ijala, glavnije metod muzičara na filmu. Selekcija onog što će se najbolje uklopiti u sliku i dramski pokret tolikoje bitna

190