RTV Teorija i praksa

određuju kao „polustvaran” pluralizam u kome je evldentan proces pretvaranja sredstava opštenja od ideološkog aparata u instrument javnog obaveštavanja i formiranja demokratske svesti. 16 Stoga je mogućno aktuelan višestranački sistem u nizu suverenih država na teritoriji nekadašnje Jugoslavije označiti kao „kvazidemokratski” upravo zbog dominacije jedne, većinske partije u parlamentu. Gotovo identična programska opredeljenja, barem kada je reč o javnom informisanju I 'nalazimo i u programima političkih partija u Sloveniji, Hrvatskoj i Makedoniji. To govori o stvarnom karakteru višestranačkog pluralizma i dometima nacionalnih demokratija u postsocijalističkim društvima. Na osnovu različitih kriterija organizovanja političkih partija može se izvoditi zaključak o karakteru i vidovima političkog pluralizma, a time i modelima javnog informisanja. Na temelju Štalove (istina prošlovekovne) podele političkih partija na partije revolucije i partije legitimizacije, 1 * moguća je tipologizacija na partije poretka i partije promena. Na temelju ovih kriterija moguće je analizirati programske paradigme o modelima javnog informisanja u programima različitih, često sukobljenih političkih partija.

16 Pečujlić, Milić, nav. delo, str. 493. 17 Već iz programskih opredeljenja nekih tipičnih nacionalnih partija koje navodno slove za „demokratske”, vidljive su slične programske naznake o javnom informisanju. Tako se u Autonomnom demokratskom savezu Hrvatske ističe, pod naznakom „Informacije”, „uspostavljanje sfere autonomne javnosti” („Naše teme”, br. 3-4/90, str. 682), dok se Socijalistički savez - Savez socijalista Hrvatske zalaže za „slobodu štampe i drugih oblika informisanja i javnog izražavanja...” (nav, delo, str. 666). Zanimljivo je da u programu ove većinske stranke u Saboru Hrvatske gotovo da nema preciznije odredbe o javnom informisanju. I u programima političkih stranaka u drugim delovima zemlje, na primer u Sloveniji, takođe nema preciznijih odredbi o javnom informisanju. Indikativno je da su najpreciznije odredbe u programu SK Slovenije - stranke demokratske obnove (nav. delo, slr. 828), kao i u programu Socijaldemokratske stranke Slovenije (str. 912). 18 Videti: Julijus Štal, Savraneneparlije u državi i crkvi, 1863, navedeno prema: Lj. Tadić, Nauka o polilici, Rad, Beograd 1988, slr. 364.

27