Srpski književni glasnik

~, o

Закон ПрРОПОРЦИЈЕ У Историји. : 1081

задовољава. своје прве и најџрече потребе, и фамилија је у свима. временима прва потреба сваког друштва, док је потреба народа и државе, друштва и човечанства доцнија, виша те и мања потреба човекова.

Религија је потребнија друштву од наука и философије; занимајући се више осећањима човековим него идејама, потребна је већем делу душе човекове него философија. Тако је и архитектура евуд и увек подмиривала прве и најлрече потребе човекове, док еве доцније уметности задовољавају само доцније, слабије потребе ч0векове. Међу наукама астрономија не само што је била најпотребнија и најкорпенија наука у цело старо доба. те се јавила раније од свих осталих, него је и остала и остаће у свима временима најкориснија наука, пошто су на законима астрономије основани закони свих осталих наука. ;

2. По томе све раније има све више вредности и значаја за све доцније; еве доцније пма све мање вредности и значаја. Светлости вунчеве није потребно камену ; она је велика потреба биља, највећа потреба uoвека. а од свега човековог светлост је најпотребнија духу човекову.

3. Пошто је раније све више аотребно, потребно свему доцнијем, то је све доцније све мање потребно, није потребно ничему ранијем од себе. Непотребност ствари обрнуто је ипропорциолна њихову приоритету у времену.

Неорганском свету није потребан органски свет да би се одржао; ваздуху, води и земљи нису потребни ни биље ни животиње, биљу нису потребни ни животиње ни човек; а човек, најдоцнији моменат општег процеса, није потребан ничему ранијем од себе, — ни животињама, ни. биљу, ни ваздуху, ни земљи, ни сунцу. Сви ти ранији моменти од човека могу постојати и без човека, човек са својим умом није потребан ничему што је пре њега. постало u развило се. Човек је потребан само ч0веку и ничему другом; и не само то, него је човек нај-