Učitelj

652 Учитељ

доводи у везу или што се сазнаје у вези, што се, повезано, показује као мисао, чији је највиши садржај закон.

Да настави осн. школе припада учење по првој норми, и по себи је јасно. Па ипак се цротиву ове тако обично и редовно греши у настави почетног учења читања када се, и овде на рачун искуства, чула и чулних представа, на рачун осећања, рада и воље, хоће да чини, што се више може, за разум, за мишљење, за појмове судове, закључке. Радећи тако, противно психолошкој норми, настава одузима од слободе дечјега кретања и крњи потребе рада; посматрања и опхођења с предметима, потребе руковања стварима и стицања непосредног искуства, те место да се ученицима дају прилике да што више искусе, од њих се, на против, тражи да што више мисле! Овога ради, узимају се у тако честу употребу деци досадна питања, врши се много анализовање, чини се злоупотреба хевристичке методе, изопачује се развојна настава.

На тако погрешном путу учења, настава тражи говор о предметима, сликама и речима, место да тражи рад на предметима и са сликама, читање и писање. Јер говор о предметима с децом је у истини беспредметан без рада на предметима и без руковања предметима. Зато се занемарује живо опхођење с предметима, тај најприроднији начин учења у елементарној настави. Почетна настава је, управо рећи, без душе тамо где треба да је сва испуњена душом живог опхођења и рада око предмета. Оно што душу наставе у осн. школи убија, то је објашњење и резоновање, а то је оно што дух наставе у средњој школи крепи. То је тако с тога, што се у првом времену сазнања дух храни и снажи спољним чулним утисцима а доцније исто бива унутрашњим отисцима ума одраслих. Настава која противно чини, те би хтела важност логичке норме и детаљне анализе да покаже још у првом времену ученичког развитка, врши и противно дејство на дух ученички, постижући превремене плодове на уврнутој врежи.

Зато се од прве наставе једино може захтевати: да набави и изнесе пред чула, да покаже и експериментише радом чула ученичких, а да, с тога, заборави питати и објашњавати. Границе рада прве наставе, по томе, достижу докле влада забављење чула, чулно опажање и рад чулне маште, кретање и рад тела ученичког. Границе раду елементарне наставе обе-