Hanoar : list jevrejske omladine Jugoslavije

instanciia bilo ie ograničeno iedimo nadležnom teritoriialnom vlašću ili pak kralievskim sudom, a to su bile vrhovne instanciie i za ostale sudove. Samo

se po sebi razumiie da Su židovski sudovi izricali osude DO židovskim zako-

nima. Kao što se u svim cehovima svaki član mor:o bezuslovno da pokoravi

disciplini, tako bi ı u Židova stigao nepokornog grešnika rabinski »hsrem koji po svojim posliedicama niie Dio ništa blaži od građanske smrti germanskil plemenskih sudova ili crkvene smirti katoličke ekskomunikaclie.

Židovske su opštine poput cehova odeovarale za svoje članove, gdiekad i preko svake opravdane miere. Stoga one na pr.u Poliskoi, u XVII viieku, traže i dobivaju pravo da ih mora Ditati za mišlienie i za dozvolu svako koji hoće da štogod kreditira koiemu opštinaru, niie li opština odobrila davanie i primanje kredita. neće bili odgovorna za eventualni neplatež.

Gdje židovska zajednica iedne zemlie plaća državni porez kao cielina, tamo ie, dakako, niena autonomija ioš razvijeniia nego drugdie, a nieni upravni organi imadu nad Židovima veliku vlast u svakom pogledu.

Ako su cehovi, u to doba bez pravne jednakosti, imali skup »privilegiia«, a ono ih ie imala i židovska zaiednica. Ove su »povlastice« bile: slobodno ispoviiedanie kršćanima toliko mrske židovske vjere: samosvoino sudovanie mad Židovima i autonomija u opštinskoj upravi od nutarnjeg uredenja kahala sve do velikih sabora svih opština (na pr. u Poliskoi Vaad arba aracot) ili barem «nicenovanog zastupnika židovstva (na pr. u Niemačkoj i drugdie): zatim privilegiia ZOspodarske naravi: dozvola kamata, pomoć u utierivaniu tražbina, zaštita ŽivoOfi i imetka uz priietnju kazne zbog povrede, pripuštanic ma saimove pored protesta ostalih cehova itd.

Od temelia, od gospodarske iednolikosti zbog pripadania staležu novčara, treovaca i donekle obrtnika, preko stvarmoga ustroistva zajednice autonomnim pravilima, pa sve do vrška, do iednoličnosti životnih oblika i duševnih doŽivliavania, ukazuje nam se, dakle, iasna i upadna sličnost izmedi židovskoga ceha novčara i ostalih cehova različitih obrtničkih struka.

No ima i tu razlika! One se, ukratko, mogu označiti žutom krpom.

Svi su cehovi bili diielovi slobodnih gradova, a oni su po svojim pravim: malo po malo stizavali plemstvo. S državom i svima ostalim staležima i cehovim:;n vezivala ih ie kršćanska viera. ] niihov ie cehovski svetac bio kršćanski svetac, niihova je svečana procesila bila sveta i svima drugim kršćanima, a njihova ic cehovska zastava pored posebnih znakova niihove siruke nosila općenite oznake kršćanstva. Obrtnici, članovi ceha, mogli su da stiču i kuću i kućište, ı zgrada i zemlie. U sretnom su slučaiu znali da steknu plemstvo, a svakako da postanu članovima crkvene hijerarhiie i da se peniu po liestvici crkvene vlast: Mosli su da miieniaiu struke, pa čak i stalež, da postanu pored svećenika VOinici ili činovnici. Svi su, dakle, cehovi bili povezani i medu sobom i ostalinı diielovima naroda. Imašiući tla pod nogama, mogh su da se slobodnc kreću u državi.

ZŽidovima ie bio zatvoren put n državne službe, u organizirani obrt, u DOlioprivredu. Neznatni broi liiečnika i drugih pripadnika sličnih slobodnih zvania, u to doba, jedva vrijedi računati. Zbog toga Židovi nikad i nigdje misu bili sastavnim diielom staleške države. Ona ih ie. naprotiv, osjećala oštrim klinomi u mesu svoga kršćanskofeudalnog organizma. Za niu su omi bili i ostali su stranci, pa makar stanovali i stoliećima u zemlji, makar čak došli u nju iOš davno prile dolaska onoga germanskog ili slavenskogz naroda koji ie sad bio Sgospodarom u državi i koji ie samo protiv volie, gonien gospodarskom potrebom. »trpio« nazočnost Židova u svoioi domovini. -

77