JUS standardizacija

BROJ 5 DECEMBAR, 1950

željezničke, parobrodarske ili slične wtfanice) kao i broškovi gašenja. ai Kod gašenog kreča ima kupac pravo da odbije prilikomi isplate višak preko 50% vode.

Kod hidratiziranog kreča postupiće se isto kao i u prethodnoj tačci, ako sadržaj vlage (hemiski nevezane vode) pre:azi 5%. .

U slučaju spora merodavno je uverenje jednog od zavoda za ispitivanje materija:a.

II ISPITIVANJE KREČA UZIMANJE UZORKA

Ispitivanje svojstva gradjevinskog kreča vršiće se na pravilno uzetim uzorcima u smislu ovih propisa. Uzorci živog kreča mogu se uzimati u krečani ili na mestu isporuke. Na mestu isporuke moraju se uzorci uzimati odmah, a najkasnije 3 dana pošto je isporuka preuzela.

Kod uzimanja uzoraka iz vagonskih pošiljaka treba uzorke vaditi iz svakog primljenog vagona i to tako da se olsirani prvo gornji sloj. Od tako otkrivenih komada ireba uzeti iz svakog vagona sa 20 raznih mesta 20 do 30 velikih komada, tako da ukupna težina izabranih komada sa raznih mesta iz svakog vagomnma iznosi oko 50 kgr.

Kod uzimanja uzoraka sa hrpe treba sa 2% raznih mesta iz unutrašnjosti svake hrpe uzeti 20 do 30 velikih komada. Ukupna težina izabranih komada od svake hrpe treba da iznosi oko 50 kgr. 2

Na opisani način izabrane komade freba razdrobiti na velične oko 15 cm. dobro promešati i četvrtati. Izdvajanjem dveju suprotnih četvrtina i usitnjavanjem komada na po:ovinu prethodne veličine, kao i ponov-

nim četvrtanjem produžiti sve dofle, dok se me do-·

biju zrna potrebne veličine, propisane u daljim odredbama za pojedina ispitivanja. Kod uzimanja uzoraka gašenog kreča treba uzeti uzomak od 3 1. i to tako da se sa više mesta iz cele ugašene mase uzimaju po mogućnosti iste količine krečnog testa i dobro pomešaju. Tako dobivena masa ipretstavija srednji uzorak. 94 Kod uzimanja uzorka hidratiziranog: kreča mora se na svakih 200 vreća sa raznih mesta uzelj 5 vreća a iz svake vreće po 10 kgr, ukupno 50 'kgr. Izvađene uzorke treba dobro promešati. Na propisani način pripremljene srednje uzorke reba staviti u limenke koje dobro zatvaraju i koje se mogu zalemiti, da me bi propuštale vlagu. Limenke freba napuniti do poklopca. Srednje uzorke, koji treba da posluže za kemisku anaizu, treba po mogućnosti staviti u staklene bočice sa ubrušenim čepom, ili treba ma bilo koji drugi mačin hermetički zatvoriti bočicu (čep prevući istopljenim· parafinom). Sa izvađenim i na propisani način pripremljenim srednjim uzorkom freba napuniti iri limenke. Jedna se Šalje ma ispilivanje, druga se šalje, odnosno zadržava je dobavljač a treću zadržava onaj koji je odredio vađenje uzorka m svrhu ispitivanja. Proizvođači koji šalju svoj proizvod ma ispitivanje kvaliteta treba da napune dve limenke, od kojih jednu šalju na ispitivanje, a drugu čuvaju do prijema reZultata ispitivanja, odnosno do okončanja eventualnog spora. Limenke sa srednjim uzorcima ireba odmah otpremiti na ispitivanje. INa svim limenkama sa sreanjim uzorkom treba da je nalepljena cedulja sa sledećim podacima: datum vađenja uzorka, mesto vadenja uzorka sa brojem vagoma ili osnakom hrpe iz koje je uzorak uzet, naslov isporučioca, naslov kupca, potpis lica koja su sudelovala u vađen ju uzorka. O uzimanju uzorka i pakovanju u limenke treba sastaviti zapisnik koji potpisuju svi prisutni. Ako dobavljač nije prisustvovao uzimanju uzorka treba fo naročito istaći, kao i razlog zašto nije prisustvovao. Primerak zapisnika treba

priključiti svakoj limenki.

1311

112

113

197

. >

Potrebna količina za ispitivanje: Za ispitivanje svojstava građevinskog kreča potrebne su sledeće minimale količine:

ala) Živi” reč | _—- ___ SE U 15 kg by) Zaljpašenj ikreč 1 10 kg c) za hidratizirani 'kteč — — — — 5 kg

Ako se ispituje samo hemiski sastav, onda je dovoljno 100 gr. pravimo uzetog uzorka —. uwaglasno fač. 95.

OPSEG ISPITIVANJA

Građevinski \kreč u smislu OVOg Sslandarda ispituje se ma sledeća svojstva:

hemijski sastav,

izdašnost,

količinu neugasivih čestica i

finoću hidratiziranog kreča.

HEMIJSKA ANALIZA

Radi utvrđivanja hemijskog wastava građevinskog kreča i njegove klase određuje se: Opseg hemijskog ispitivanja:

ugijična kiselina (COx),

gubitak žarenja,

vlaga,

hidratna voda,

sastojci netopivi u sonoj kiselini,

topiva kremična kiselina (SiO-),

suma seskvioksida (Al.Os—Fe.Os),

ikalcijski oksid (CaO),

magnezijski oksid (MgO),

vezana sumporna kiselina (kao SO). Ispitivanje hemijskog sastava rađevinskog kreča može se proširiti na ispitivanje i određivanje količine suidnog sumpora, posebno žel:eznog oksida j aluminijskog oksida unutar sume seskvioksida. te saslava ostalka netopivog u sonoj kiselini. Za ova ispitivanja mogu se primeniti uomičajene 'aboratorijske metode određivanja. ipinanja uzorka i priprema uzorka za hemijsku ana1IZu: Od srednjeg uzorka dostavljenog wu limenki treba uzeti oko 100 gr, tu količinu fino dzdrobiti i zatvoTiti u staklenu bocu sa širokim grlom i sa ubrušenim ičepom. Od srednjeg uzorka krečnog testa freba uzeti oko 200 gr pošto se dobro promeša i sa tom količinom postupiti na isti način kao što je pod gornjim stavom navedeno. Treba nastojati da uzorci pripremljeni za ulagan je u bocu budu što kraće izloženi zraku. Potrebne otopine i reagence:

amonijak: razređen, spec.

10%-tni)

amonijačna voda: 1:3 (približno 2,5%-na) amonijski nitrat: (NH. 'NOa), krut, p .a. amonijski fosfat — otopina: (NHs): HPO,.19 H.O

— 100 gr u lit. vode

tež. 0,96 (približno

amonijak i amonijski nitrat — 3olfopina: 10 gr amonijskog nitrata i 4 cmš amonijaka wu 1 lit. vode

amonijski oksalat: (NHa)x CxO, H-.O. p. a.

Dbarijski klorid: BaCl9H·O, p. a. 100 gr u. 1 lit, vode

filorovodična kiselina: oko 40% ma p. a.

kalijska lužina za određivanje wgljične kiseline: 330 gr KOH u 1 lit. vode

sirćetna kiselina: razredena, 50% — na, ip. 4.

solna kiselina: koncentrisana, spec. tež. (oko 25%-na), p. a.

sola kiselina: razređena — l:3

natrijski karbonat: otopina 5%-na

sumporna kiselina: razređena, 10%-na

'kalijski permanganat: otopina 1/10 m. ipripreml je-

nu po uobičajenim laboratorijskim metodama.

1.126