JUS standardizacija
kontrolisanje po varijablama i predlog standarda JUS A.K1.002
Zoran Milivojević, dipl. ing.
1. prethodne napomene
Prilikom kontrolisanja proizvodnje ili pri preuzimanju isporuka, obično se koriste različit: metodi, za dobijanje informacija o nivou kvaliteta izrađenog proizvoda ili ponuđene robe za preuzimanje, Koji se zasnivaju na upoređivanju konformnosti jedinica proizvoda sa specifikacijama.
Opšte je poznato da stoprocentna kontrola ne garantuje perfektne proizvode, niti da će na taj način preuzeta roba biti apsolutno dobrog kvaliteta. Utvrđeno je da dobra stoprocentna kontrola pronalazi samo 85—95% defektnih proizvoda, dok
200% ili 300% kontrola može pronaći najviše 99%, pod uslovom da su jedna ili više kontrola izvođene automatski ı mehanički. Dodavši ovome joši to da Je 100% kontrola skupa ı da prema tome nije ekonomski opravdana, očigledno Je, da treba ići na određivanje veličine uzorka koji će nam dati razuman stepen sigurnosti pri odlučivanju o kvalitetu nekog proizvoda.
Zavisnost verovatnoće prijema (koja određuje ı stepen sigurnosti odnosno veličinu rizika u zavisnosti da li se radi o isporuci ili kupovini) od veličine uzorka data je na sl. 1 preko karakteristika operacionih krivih za slučaj 100% kontrole ı pri uzorkovanju.
.0 100%, kontrola Veći uzorak
1|
e
~ 0,6--
:g
S (0,4+
Š Manji uzorak
S 0,2+
7 T l | 1 1 1 –e0 } 2 3 4 5 6 7 8 ”/oneispravnosti SI.
Da bi se posao oko pronalaženja optimalnog broja komada koje Je potrebno ispitati (uzorak) radi donošenja odluke o prijemu, odbijanju ili stoprocentnom ispitivanju grupe delova (partije ili serije), na osnovu veličine grupe i dozvoljenog procenta neispravnosti u grupi ili grupama, što više uprostio, načinjen je čitav niz tabela za uzorkovanje, koje su u praksi stekle najširu primenu (MIL — STD — 414, MIL — STD — 105, Dodge-
-Romig tabele, Philips-ovi planovi i dr.). Sa istim ciljem Jugoslovenski zavod za standardizaciju je 1974. godine izdao standard JUS N.NO.029 Planovi i postupci uzimanja uzoraka za kontrolu prema atributima. U njemu su specificirana pravila i planovi uzimanja uzoraka za uspostavljanje kontrole kvaliteta pri kojoj se vrši brojanje defekata po jedinici proizvoda. Standard je urađen u skladu sa ISO — 2859 koji je opet urađen na