JUS standardizacija

Standardizacija u tom periodu još nije Osvojila nacionalni i medjunarodni nivo. U opštoj upotrebi bio je veoma mali broj standarđa (železničke šine, napon električne struje i dr.), a na tržištu su se mogli naći proizvodi raznih kompanija koji su imali istu namenu ali su se medjusobno toliko razlikovali po konstrukciji, dimenzijama i drugim svojim karakteristikama, da nije bilo moguće njihovo kombinovanje niti zamena njihovih delova s istom namenom.

Ratna proizvodnja u toku TI svetskog rata (1914–1918.) koja se odvijala na osnovu vojnih porudžbina velikih količina proizvoda sa tačno utvrđjenom namenom, svojstvima i karakteristikama, ukazala je u praksi na prednosti standardizacije u pogledu snižavanja troškova proizvodnje, korišćenja skladišnog prostora i održavanja proizvođa u upotrebi, a isto tako i na njen značaj za organizovanje industrijske proizvodnje na osnovama specijalizacije i kooperacije u okviru širih celina.

U posleratnim godinama standardizacija se naglo razvija. Ratom iscrpljena privreda

razvijenih zemalja traži puta i načina da proizvodi što racionalnije, i da u tim u-

slovima koliko je moguće više otupi oštriJ g

cu konkurencije. U standardizaciji ona nalazi jedno od efikasnih orudja za postizanje tih ciljeva. I dok u pogledu racionalizacije proizvodnje koristi iskustva stečena u ratnoj proizvodnji, za otupljivanje oštrice konkurentske borbe na tržištu koristi stanđardizaciju utvrđjivanjem standardnih proizvođa, i smanjivanjem broja i vrsta proizvođa koji se pojavljuju na tržištu. Dovoljno je pomenuti da je dvadđesetih godina ovog veka na taj način sa tržišta SAD uklonjeno oko 3/4 do tada na tržištu uobičajenog gradjevinskog materijala i nameštaja; 66 vrsta različitih cigala i kocki za popločavanje sveđeno je na svega 11 vrsta, 552 vrste ograda od pletene žice sveđeno je na svega 69, dok se broj veličina opruga za krevete i madrace sa 78 sveo na svega 4. Razume se da Je, s obzirom na dobrovoljnost primene standarda, proizvodjač i nađalje mogao da proizvodi i druge proizvode iste namene, no s obzirom na smanjene mogućnosti njihove ugradnje u složene proizvođe i zamenljivost đelova, izgledi za plasman takvih proizvoda postali su minimalni. Ovo ukazuje da je standardizacija postala ne samo Sredstvo za otupljivanje oštrice konkuventske borbe, već i sredstvo mOnOpolSkog pritiska na manje snažne DrOiZVOdjače. U pcriodu izmedju dva svetska rata standardizacija osvaja nacionalni i medjunarodni nivo, i SŠiri se na nova područja.

Pored svojstava, karakteristika i kvalitetka sve većeg broja proizvoda, nomen-

Klacura i metođa ispitivanja, standardizecija obuhvata i sam rad, radne postupke i procese, i stvara tekuću traku koja

objedinjuje sve operacije u više ili manje trajan pokret mehanizma, koji dirigu= je tok materijala i ljuđske delatnosti.

Čovek u svojoj okolini sve više oseća prisustvo standarđizacije; on stanuje u tipskoj kući, koristi tipski nameštaj, popunjava tipske obrazce, obavlja standarđizovane operacije ..... Industrijalizam, i velikoserijska proizvodnja standardizovanih proizvoda unosi izvesnu uniformnost u čovekovu okolinu, i ta ga uniformnost progoni kako na radnom mestu tako i u njegovom privatmom Žživo= tu. U čoveku se radja strah, strah cd stanđarđizacije celokupnog njegovog života i okruženja, strah da ne izgubi slobođu izbora. Možda niko nije tako snažnoi tako jasno izrazio osećanja i

taj prikriveni strah čoveka koji živi

u razvijenom industrijskom društvu od Čarli Čaplina u poznatom njagovom delu "Mođerna vremena". Taj strah od starndarđizacije svega i svačega bio je, i još uvek je prisutan u savremenoj socioloygjiji i futurističkoj literaturi (na pr. Ellul, Huxley, Toynbee i drugi) koja je svojim mračnim predvidjanjima budućnosti, u ko= joj će ljudi biti sveđeni na zaglupljene potrošače standardizovanih proizvoda, kljukani stanđardizovanom "mas-kulturom", sa standardizcvanim načinom mišljenja, rada i življenja, izazvala tehnofobiju ili tačnije - stanđardofobiju - čitavih generacija. Srećom, ova mračna predvidjanja već danas demantuje dalji razvoj, kome smo savremenici i svedoci.

Uvidjajući koristi od standardizacije za sredjivanje stanja u privređi državna administracija mnogih država potpomaže njen razvoj. Države učestvuju u osnivanju ustanova za standardizaciju, priznaju ovim ustanovama poseban status organizacija koje vrše delatnost odđ javnog interesa, i delimično finansiraju njihove delatnosti. Ipak u to vreme još nema državnih ustanova za standardizaciju. Prvi korak u tom pravcu učinila je hitlerovska Nemačka, koja je DIN priključila nadležnom ministarstvu. Priprema Hitlerove ratne mašine neOsporno je zahtevala visok stepen standarđizacije. Podatak da se u načinu rađa DINA ništa nije promenilo samo potvrdjuje istorijsku činjenicu da je nemačka industrija dobrovoljno učestvovala u pripremama za porobljavanje celog sveta. Već 1934. godine DIN je, na zahtev vlađe ubrzano počeo da radi na standardizaciji veštačkih materijala, kojima bi se zamenili mecali koje je Nemačka morala da uvozi iz inostranstva. O tome koliki je bio doprinos DINA nemačkoj ratnoj industriji govori i pođatak da su do kraja II. svetskog rata 1450 DIN stanđardđa uneta u 54 državna propisa, Lkosleđica čeg.« je bila njikova obavezna primena. S obzirom na sistem pozivanja standarda na druge standarde, ovaj Froj višestruko premaša naveđenih 1450 standarda.