JUS standardizacija

ili administrativne norme, a koji donosi i objavljuje zakonom ovlašćeni državni or= gan. :

TEHNIČKI PROPIS — propis, koji sadrži standard, odnosno tehničku specifikaciju, ili se na njih poziva."

Pri tome se prednje definicije ne mogu posmatrati odvojeno već samo jedna u kontekstu druge - tehnički propis je propis u smislu prve od navedenih definicija, kojim se uredjuje obavezno ponašanje odredjenih subjekata u pogledu primenjivanja tehničkih normi sadržanih u propisu, i koji - kao takav - proizvodi pravne posledice. Razume se da takav propis. podleže svim pravilima koja u pogledu donošenja i primenjivanja propisa odredjuje pravni poređak odredjene zemlje.

U celom svetu đanas je veoma prisutna pojava pretvaranja velikog broja tehničkih normi u propise. Razlozi tome su različiti. Mogućnosti savremene, na nauci zasnovane tehnike i tehnologije su svakim dancm sve veće, ali uporedo s tim mogućnostima rastu i rizici njihove pDrimene. Nova tehnologija često se koristi neđovoljno razmno i sebičnoO,.·pri čemu se ne vođi dovoljno računa o mogućim negativnim posledicama njene primene. Sam po sebi, razvoj tehnike i tehnologije ne ugrožava ni čoveka ni njegovu okolinu; nasuprot tome On Omogućava razvoj, napređak i bolji život milionima ljudi. Opasnost proizlazi iz neodgovorne primene tehnike i tehnologije,

a posledice takve njihove primene potrebno je društvenim merama - izmedju ostalog i propisima - sprečavati, ili ih bar neutralisati ako ih već nije bilo moguće sprečiti. Odgovorno korišćenje naučnih i tehničkih otkrića.i savremene tehnologije cilj je i svrha tehničkih propisa kojima se ure-

djuje njihova primena. Razume se da na pre- ·

tvaranje tehničkih normi u propise utičui drugi momenti, kao što su sve intenzivniji razvoj proizvodne kooperacije, poslovnotehničke saradnje i prometa robe i usluga, sve veća složenost tehnologije i kriza izazvana iscrpljivanjem prirodnih izvora sirovina s jedne strane, i mogućnosti koje pruža standarđizacija u pogleđu neophodnih preduslova za privrednu saradnju i racionalno iskorišćavanje sirovina s druge strane.

Jugoslovenski standardi – tehničke 111 pravne morme?

Prema važećem Zakonu o stanđardizaciji iz 1977. godine, jugoslovenski stanđardi su dokumenti s obaveznom snagom, propisi koje u zakonom utvrdjenom postupku donosi zakonom ovlašćeni organ - direktor Saveznog zavoda za stanđardizaciju, i koji se objavljuju u "Službenom listu SFRJ" kao pravilnici o Jugoslovenskim stanđarđima, s tim Što se tehnički dđeo njihovog sadržaja, tehničke norme koje sadrže ti pravilnici, iz praktičnih razloga (najčešće je u pitanju obim materijala) objavljuju u posebnom izdanju Saveznog zavođa za stanđardđizaciju koje čini sastavni deo tih pravilnika. Obaveza i način primenjivanja jugoslovenskih

standarda uredjena je zakonom i tim pravilnicima na osnovu zakona, a isto tako su zakonom uredjene i intervencije državnih organa u pogledu njihove primene, kao i sankcije za njihovo neprimenjivanje, odnOsno povredu. Iz toga jasno proizlazi da su jugoslovenski stanđarđi uvek pravne, a ne tehničke norme, ili tačnije - to su tehničke norme, koje su voljom društvene zajednice pretvorene u pravne norme. Kao takvi, oni podležu svim pravilima koja u pravnom poretku SFRJ važe za donošenje opštih pravnih akata, i za njihovo prime= njivanje. TO, pre svega, znači da jugoslovenski stanđarđi moraju biti zakoniti.

Pravilnici o jugoslovenskim stanđardima, van kojih jugoslovenski stanđarđi uopšte ne postoje, su podzakonski akti a to znači da su u hijerarhiji pravnih akata niži od zakona i da s njim moraju biti u skladu, da mu ne smeju protivurečiti. U suprotnom su ništavni, to jest ne proizvode nikakvo dejstvo. Shodno tome, oni po svom sadržaju moraju odgovarati zakonskim normama, pa se jugoslovenskim standardima kao sastavnim delom ovih pravilnika mogu uredjivati samo ona pitanja koja su odredjena zakonom. Prema čl. 13. Zakona o standardizaciji, jugoslovenskim stanđardima mogu se uredjivati:

- namena, svojstva i karakteristike kvaliteta proizvoda; :

– uslovi i zahtevi koji treba da budu ispunjeni prilikom proizvodnje proizvoda, izvodjenja radova, odnosno vršenja usluga; – način označavanja, deklarisanja, obeležavanja i pakovanja proizvođa, odnosno obeležavanja radova;

- sadržaj i način vršenja usluga, kriterijumi kvaliteta usluga, kao i način i postupci kontrole kvaliteta usluga;

- termini, simboli, definicije, znakovi, oznake, skračenice, šifre i boje - radi saopštavanja i prenošenja informacija.

Zakonom je nešto detaljnije razradjen sadržaj jugoslovenskih standđarđa za svaku

od navedenih tačaka. Podrazumeva se da se Jugoslovenskim standardima ne mogu dđefinisati svojstva i karakteristike proizvođa za koje je to zakon izričito zabranio, kao ni onih proizvođa za koje su ta pitanja uredjena drugim zakonima ili propisima donesenim na osnovu.tih zakona (na primer otrovi, lekovi i drugo). Isto tako ne mo= gu se jugoslovenskim stanđardima uredjivati ona pitanja koja je zakon stavio u nadležnost drugim organima, odnosno za koje je odredio da se uredđjuju drugim aktima.

Ostalı propisi kojima se uredjuju tehnički aspekti protzvodnje 1 izvodjenja radova ma nivou SFRJ

Pravilnici o jugoslovenskim stanđardima su najbrojniji podzakonski akti kojima se uredjuju tehnički aspekti proizvodnje, izVOdjenja radova i vršenja usluga na nivou federacije. Zakonom o stanđardđizaciji predvidjeno je donošenje i drugih propisa ko-

— — ------- –=020—0—ı:E=—z–—:- -—-------- –——–CI:z—– — I–—I—I-–-—Z–- ————O 187