JUS standardizacija

jima se, u cilju zaštite interesa društva kao celine, udruženog rađa i svih kategorija potrošača, tehničke norme pretvaraju u pravne norme. TO su, pre svega, pravilnici o tehničkim normativima, odnOsno normama kvaliteta koji su po svom zakonom odredjenom sadržaju veoma slični pravilnicima o jugoslovenskim standarđima, iste su pravne snage, a od njih se razlikuju po načinu obrade sadržaja. Tako, pravilnici

o tehničkim normativima prevashodno sadrže bezbednosne tehničke norme, pravilnici o normama kvaliteta usmereni su na racionalno korišćenje sirovina i kvalitet proizvoda, dok se pravilnicima o jugosloven=skim standardima propisuju oblik i mere, tehničke i druge karakteristike proizvoda i rađova, i metođe njihovog ispitivanja.

Radi obezbedjenja tehničke i konstrukcione sigurnosti u proizvodnji, izgradnji, upotrebi proizvoda ili prilikom izvodjenja radova proizvođi, za koje je to odredjeno posebnim propisom, podležu obaveznom atestiranju. Atestiranje je, prema zakonu, postupak u kome se utvrdjuje saobraznost karakteristika kvaliteta proizvoda propisanim karakteristikama, a taj se postupak sprovodi pod uslovima i na način odredjen zakonom i propisima o obaveznom atestiranju proizvođa koji se đonose na osnovu zakona. Zakonom o standardđizaciji precizno je odredjen i pojam isprave kojom se dokazuje da je proizvođ nodvrgnut ovom DOStupku. Atest je isprava koju izđaje Savezni zavod za standardizaciju ili od njega ovlašćena organizacija, na osnovu izveštaja o ispitivanju i rezultata ispitivanja proizvođa, kojom se potvrdjuje da je Droizvod na propisani način ispitan, i da jispunjava propisane uslove i zahteve u DOgledu karakteristika kvaliteta. Ta se isprava dakle uvek odnosi na proizvod, odnosno na karakteristike kvaliteta proizvoda. Postoji mišljenje da se atestirati mogu i radovi, odnosno kvalitet rađova, ali to iz formalacija ođgovarajućih zakonskih normi nikako ne proizlazi; atestirati se mogu propisom ođredjeni proizvođi radi obezbedjenja tehničke i konstrukcione sigurnosti prilikom izvodjenja radova, a ne i radovi, odnosno njihov kvalitet.

Zakonom o stanđarđizaciji predvidjeno je donošenje još nekih vrsta propisa kojima se tehničke norme ne pretvaraju u pravne norme, ali se njima uredjuju odredjena pitanja vezana za upotrebu proizvođa i zaštitu potrošača. Tako se na primer propisima o obaveznoj garanciji za ispravno funkcionisanje ođredjenih proizvoda istovremeno obavezuje proizvodjač (a za uvVOZne proizvode - uvoznik, odnosno zastupnik strane firme) da putem takozvanog tehničkog uputstva korisniku proizvođa saopšti tehničke norme od značaja za upotrebu proizvoda, ili tačnije - za bezbednost prilikom upotrebe proizvođa. Ove tehničke nor-

me time ne postaju pravne norme; one i da-

lje ostaju tehničke norme, a korisniku ostaje da odluči đa li će po njima postupati ili ne.

Zdravstveni, obrazovni, odbrambeni i drugi aspekti proizvodnje, izvodjenja rađova

158

i vršenja usluga uredjuju se đrugim propisima. Tako sena primer pitanja zaštite na rađu uređjuju posebnim propisima koji su

u nadležnosti odgovarajućih organa republika, odnosno autonomnih pokrajina. Isto tako se pitanja obrazovanja, školovanja, odnosno sticanja kvalifikacija i đokazivanja tih kvalifikacija kadrova u proizvodnji, odnosno izvodjenju rađova uredjuju propisima koje đonose nađležni, zakonom odredjeni organi u republikama, odnosno autonomnim pokrajinama. Ta nadležnost ovih organa proizlazi iz pravnog akta najveće pravne snage, iz Ustava, i svako zadiranje đrugih organa u ovu nađležnost bilobi nezakonito, jer bi protivurečilo Ustavu i na njemi zasnovanim zakonima.

Usaglašenost tehničkih propisa sa rasuojem maake TI tehnike

S obzirom na pojavu ubrzanog razvoja nauke i tehnike, i na paralelnu pojavu ubrzanog zastarevanja tehnološkog znanja, tehnička sadržina propisa o jugoslovenskim standardima, tehničkim normativima, odnosno normama kvaliteta podložna je relativno brzom zastarevanju. Međjutim, đok je jeđan propis na snazi on se mora primenjivati jer - kao što je već ranije re= čeno - pravne norme su prinudnog karaktera. Zastarevanje tehničke sadržine pravne norme ne derogira njeno primenjivanje! Na taj način tehnički zastareli propisi mogu postati kočnica daljem razvoju pa je neophodno da se osavremenjuju i uskladjuju s dostignutim stepenom razvoja nauke i tehnike. Rađi toga je Zakonom o stanđarđizaciji ođredjeno da propisi o jugoslovenskim standarđima, tehničkim nomativima, odnosno normama kvaliteta podležu preispitivanju najđocnije u roku ođ pet.godina od njihovog donošenja. To ne mora đa znači da ovi propisi moraju biti i reviđovani; ako se njihovim preispitivanjem utvrđi da njihova tehnička sadržina ne protivureči dostignutom stepem razvoja nauke i tehnike, ili da nije celishodno menjati njihovu tehničku sadržinu iz ekonomskih ili drugih razloga, oni će ostati na snazi. Ako se nasuprot tome utvrđi da s obzirom na svoju tehničku sadržinu mogu postati kočnica daljem razvoju, oni se moraju revidđovati, ili ukinuti.

Usaglašenost temičkih propisa sa Ustavom i sakonima Dok neusaglašenost tehničkog sadržaja pravne norme sa dostignutim stepenom razvoja nauke i tehnike ne utiče na njeno primenjivanje, njena neusaglašenost sa pravnim aktima veće pravne snage (Ustav, zakoni) dovodi do toga da ona prestaje da važi.

Jedna pravna norma prestaje đa važi kađa je ukinuta'izričitem ođredbcm; medjutim ona prestaje da važi i kađa nova pravna norma iste ili veće pravne snage, koja o istom pitanju sadrži suprotnu odredbu,

stupi na snagu. Tehnički propis (ili pojedine njegove ođredbe) ne mora biti iz-