JUS standardizacija

'kvaliteta proizvoda je bila stalna briga o njemu se diskutovalo i u Saveznoj skupštini pa je u vezi s tim doneta i rezolucija Savezne skupštine kojom je 1972., bila proglašena za godinu kvaliteta, u Jugoslaviji. Istovremeno je bio predvidjen Jedan čitav sistem mera koje su morale da doprinose stalnom poboljšanju kvaliteta proizvoda. Veoma je važno istaći da je u sklopu tog sistema dato odgovarajuće mcesto normativnim aktima državnih organa odnosno propisima koji se odnose na kvalitet proizvoda. U rezoluciji se ističe da Zakon i podzakonski akti koji se odnose na kvalitet proizvoda imaju odredjeni značaj i uticaj na kvalitet proizvoda. Isti-

će se takodje da se putem normativne delatnosti u oblasti kvaliteta usmerava politika kvaliteta odnosno podstiče i obezbedjuje odredjeni kvalitet. Rezultat OVOga Je potreba đa se propisi iz oblasii kvaliteta proizvoda stalno usavršavaju, da se poštuje njihova primena i da se održavaju. Kvalitet proizvoda predstavlja važan faktor u privrednom poslovanju organizacija udruženog rada na jeđinstvenom jugoslovenskom tržištu, a to znači da pitanje kvaliteta proizvođa posebno regulisanja materije o kvalitetu, treba posmatrati sa aspekta jedinstvenog jugoslovenskog tržišta. Imajući u vidu važnost ovoga pitanja, Ustavom SFRJ je odredjeno da federacija preko svojih organa utvrdjuje propisc kojima se reguliše kvalitet proizvoda i usluga. U skladu sa postavljenim zadacima, Komisija za standardizaciju je već 1952. gođine donela 6 standarda iz oblasti proizvođa od voća kao i jedan kojim je regulisan kvalitict maslaca. Tokom 1955. godine doneto je 4O standarđa kojima je bio regulisan kvalitet biljnih proizvoda i to voća i povrća. Svi ovi standardi su dve godine kasnije stavljeni van snage a kvalitet ovih proizvođa je propisan Pravilnikom o čemu će kasnije biti reči. Aktivnost na donošenju standarda u oblasti poljoprivrede i prehrambene industrije je zatim nešto bila smanjena jer je donet zakon prema kome se kvalitet poljoprivrednih proizvoda može regulisati samo propisom a standardi se donose samo za proizvode namenjene industrijskoj preradi tih proizvoda. Daljim radom su uglavnom bili obuhvaćeni proizvodi za industrijsku preradu ili metode za odredjivanje kvaliteta nekih proizvoda.

Polazeći od činjenice da je naša društvena zajednica morala da uloži ogronna sredstva u razvoj prehrambene industrije, razumljiva ja intervencija koja se sastojala u propisivanju kvaliteta a time i una metanju obaveza,u vezi sa kvalitetom proizvodjaču kao i svim učesnicima u lancu

od proizvodnje do potrošnje. Sve te propisane norme su imale a i danas imaju snagu zakonskih obaveza pa su predvidjene i kaznene odredbe za neispunjavanje istih. Propisivanjem se svi učesnici iz lanca proizvodnja-potrošnja stavljaju u ravnopravan položaj jer svako mora da preuzme i deo odgovornosti i finansijskih obaveza u cilju rešavanja odgovarajućih problema proi zOI odnosno prodaje prehrambenih proizvoda. 16 ___________Oo|·O.T_____________ ____ __

Posle stavljanja van snage pomenutih standarđa kojima je bio regulisan kvalitet nekih poluproizvođa voća i povrća, došlo je do pripreme jednog interventnog akta koji je donet 1957. godine pod nazivom "Pravilnik o kvalitetu životnih namirnica i o Uslovima za njihovu proizvodnju i promet".

Karakteristično je da je ovaj podzakonski

akt donet na osnovu Žakona o zdravstvenoj ispravnosti pa je logično da se najveći broj njegovih odredaba odnosio na higiJensku ispravnost proizvođa odnosno TiiaJi više je obradjivao tu stranu proizvođa dok Je kvalitet u užem smislu bio mnogo manje regulisan. To je i razumljivo jer jednim jedinim pravilnikom bez obzira na njegovu veličinu nije se moglo obuhvatiti sve Što označava kvalitet ovih proizvođa. Bilo je potrebno zato da se stvori osnova za dalje donošenje odgovarajućih propisa. U

tu svrhu donet je prvi Zakon o jugoslovenskim standardima koji je objavljen u "Službenom listu PNRJ", br. 16/6O. Zakon o standardizaciji kao matični i materijalni Zakon, za kvalitet proizvoda s jedne strane utvrdjuje odredjena načela i principe vezane za kvalitet proizvoda bez regulisa-

nja konkretnih parametara kvaliteta proizvođa a s druge obavezuje na donošenje raznih normativnih akata kojima se utvrdjuju kvalitet i ostala svojstva proizvoda.

Ovde treba posebno istaći da Jugoslavija preko Saveznog zavođa za standarđizaciju učestvuje u radu pomenutih medjunarodnih organizacija koje se bave standardizacijom u poljoprivredi odnosno prehrambenoj industriji. U mnogim radnim telima naše učešće Je aktivno ali s obzirom na naš brz razvoj učestvuje se u radu komiteta odnosno potkomiteta, tamo je naše učešće nešto niže pa smo posmatrači ali zato Savezni zavod dobija sve materijale i trudi se da organizuje odlaske naših struznjaka na zasedanja. Nesumnjivo da je sve OVO u zaviSnosti od stepena razvijenosti naše prehrar= bene industrije. Medjutim, ovde je veoma važno reći da najnoviji planovi razvoja naše poljoprivrede, gde je obuhvaćena i prehrambena industrija, a što ie posebno potencirano programom razvoja agrokompleksa, kojim se sve ovo objedinjava nalažu mnogo strožije regulisanje ili tačnije poboljšanje kvaliteta ovih proizvođa koji se moraju sve više nalaziti i na stranom tržištu. Sasvim je sigurno da bez kvaliteta to neće uspeti a samim tim sva ulaganja koja će uslediti neće biti opravdana. Sve to se ne može postići bez standarda- propisa na osnovu koga će rađiti naše osnovne organizacije. Poznato nam je da se ova proizvodnja odvija na velikom broju mesta, da svi uslovi nisu uvek najbolji ali se neke norme moraju pošlovati ako se želi ujednačen kvalitet dobijen u raznim OOUH-ima.

Krajnje je vreme da se prestane sa rešavanjem problema prehrambene industrije preko cena. Nužno je da cena bude rezultat kvaliteta. U protivnom dolaziće i dalje do poJave da su neki proizvođi od mesa ili mleka skuplji kod nas nego recimo u Aus-– triji, Italiji ili u drugim zemljama qde smo očekivali da ćemo i izvoziti. Koliko jedan stanđard možc da utiče na kvalitet